Ντομάτα

Xitomatl έλεγαν οι Αζτέκοι το κόκκινο φρούτο (διότι περί φρούτου πρόκειται) που καλλιεργούσαν, tomatl (που σήμαινε αφράτο φρούτο) συγκράτησαν οι ισπανοί κατακτητές και αφού το εξέλιξαν σε tomate για την ευκολία της γλώσσας το έφεραν στη Σεβίλλη. Δεν ήταν όμως εύκολα τα πράγματα για την κυριαρχία της ντομάτας στην Ευρώπη.

Μολονότι ήταν γνωστή από τις αρχές του 16ου αιώνα, σπανίως τη χρησιμοποιούσαν στη μαγειρική. Ωσπου της απέδωσαν αφροδισιακές ιδιότητες και άρχισε να παίρνει τα πάνω της.

Το γεγονός ότι ένας ιταλός βοτανολόγος, γύρω στο 1540, της έδωσε το όνομα mala aurea, χρυσό μήλο δηλαδή, δείχνει ότι μάλλον υπήρχε μια κίτρινη ποικιλία (την ξανασυναντάμε σήμερα στα πιο ψαγμένα μανάβικα).

Η πρώτη πάντως γραπτή αναφορά σε συνταγή με βάση την ντομάτα έγινε σε ιταλικό βιβλίο του 1692, ονομαζόταν «σάλτσα ντομάτας α λα ισπανικά» και δεν είχε μεγάλες διαφορές από τη σάλτσα ντομάτα που φτιάχνουμε κι εμείς!

Στην Ελλάδα άργησε να φθάσει ακόμη περισσότερο (αρχές του 19ου αιώνα μαζί με την πατάτα), σήμερα όμως είναι αμέτρητες οι συνταγές που έχουν ως βάση την ντομάτα: από τα γεμιστά και τον κρητικό ντάκο μέχρι το μπλάντι μέρι και τη ναπολιτάνικη πίτσα μαργαρίτα.

Οι απόλυτοι σύντροφοί της είναι το σκόρδο, ο βασιλικός, το θυμάρι και η πιπεριά, μπορεί όμως να συνδυαστεί με οποιοδήποτε υλικό.

Εξέχουσα θέση στην καρδιά μας έχει βέβαια το σπάνιο άνυδρο ντοματάκι της Σαντορίνης, που φαίνεται ότι το έφεραν από την Αίγυπτο οι σαντορινιοί καπετάνιοι και αυτό βρήκε το ιδανικό περιβάλλον για να προκόψει.

Διατροφική αξία

Διαθέτει βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Εκείνο όμως που την κάνει κυριολεκτικά πολύτιμη είναι η μεγάλη της περιεκτικότητα στο αντιοξειδωτικό λυκοπένιο, τον μεγάλο σύμμαχο στη μάχη κατά του καρκίνου.

Μάλιστα οι έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν ότι η μαγειρεμένη και γενικά η επεξεργασμένη ντομάτα προσφέρει στον οργανισμό το περισσότερο λυκοπένιο.