Το ψωμί είναι η πιο διαδεδομένη τροφή στη χώρα μας, ενώ το σιτάρι αποτελεί το νούμερο ένα υλικό που χρησιμοποιούν οι Έλληνες για την παραγωγή του. Ωστόσο, το σταρένιο ψωμί δεν είναι τόσο παλιό, όσο φαντάζεστε. Οι προγονοί μας δε χρησιμοποιούσαν τόσο το σιτάρι για να φτιάξουν το ψωμί τους, αλλά ένα άλλο δημητριακό τη ζέα ή αλλιώς ζεία. Η παραγωγή του δημητριακού ήταν μάλιστα τόσο διαδεδομένη, ώστε φημολογείται πως το λιμάνι της Μαρίνας Ζέας πήρε το όνομα του από το ομώνυμο δημητριακό, λόγω των συχνών συναλλαγών που πραγματοποιούνταν εκεί.
Σύντομη ιστορική αναδρομή
Για τους περισσότερους Έλληνες η ζέα είναι μία άγνωστη τροφή. Όχι άδικα, θα έλεγε κανείς, αφού για πολλά χρόνια το δημητριακό είχε εξαφανιστεί από τη χώρα. Στις αρχές της δεκαετίας του 30, ένας νόμος για άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία απαγόρευσε όχι μόνο την καλλιέργεια της ζέας στο εσωτερικό της χώρας, αλλά ακόμη και το να αναφέρεται ως όρος στα λεξικά. Όπως ήταν λοιπόν αναμενόμενο με το πέρασμα των χρόνων, το δημητριακό ξεχάστηκε, ενώ οι μετέπειτα γενιές δεν έμαθαν καν την ύπαρξή του. Οι Έλληνες στερήθηκαν έτσι για πολλά χρόνια ένα πολύτιμο αγαθό, το οποίο βέβαια άλλες χώρες συνέχιζαν να καλλιεργούν και να απολαμβάνουν. Πολλές θεωρίες συνωμοσίας έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί γύρω από αυτή την εξαφάνιση. Αυτό που έχει σημασία όμως είναι πως το δημητριακό τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει αργά και σταθερά να επανέρχεται στη χώρα, ενώ το μόνο που μένει είναι να εξοικειωθούμε μαζί του και να αρχίσουμε να το χρησιμοποιούμε. Ο κλινικός διαιτολόγος- βιολόγος Χαρίλαος Δημοσθενόπουλος μας βοηθά σε αυτό, αποκαλύπτοντας πόσο ευεργετική είναι για τον οργανισμό μας η κατανάλωση της ζέας.
Γνωριμία με το προϊόν
Τι είναι λοιπόν η ζέα; O κ. Δημοσθενόπουλος αναφέρει πως «η επιστημονική ονομασία του δημητριακού είναι Triticum dicoccum. Εξωτερικά μοιάζει πολύ με το σιτάρι, έχει όμως διαφορετική θρεπτική σύσταση». Ονόματα με τα οποία επίσης αναφερόμαστε στο δημητριακό «ζέα» είναι και η Ζειά, η βρίζα, η όλυρα και το Emmer. «Ωστόσο συχνά ο όρος συγχέεται με το ασπροσίτι, το οποίο είναι το γερμανικό Dinkel ή την σίκαλη και κυρίως με το καλαμπόκι, το επιστημονικό όνομα του οποίου είναι Zea mais», προσθέτει ο κ. Δημοσθενόπουλος.
Οι ευεργετικές ιδιότητες της ζέας
Η ζέα είναι μια εξαιρετικά θρεπτική τροφή, κάτι που φαίνεται και από το ίδιο το όνομά της το οποίο σχετίζεται με τον όρο «ζειδωρός», που σημαίνει αυτός που δίνει ζωή. Μάλιστα, σύμφωνα με ιστορικά κείμενα, ο Μέγας Αλέξανδρος έδινε στους στρατιώτες τους ζέα, προκειμένου να είναι δυνατοί και υγιείς.
Όπως αναφέρει ο κ. Δημοσθενόπουλος, «η ζέα περιέχει διατροφικά στοιχεία, χάρη στα οποία υπερέχει έναντι των άλλων δημητριακών. Συγκεκριμένα, η ζέα έχει διπλάσια περιεκτικότητα φυτικών ινών. Αυτό την καθιστά μια πολύ καλή επιλογή και για άτομα με διαβήτη. Επίσης έχει διπλάσια ποσότητα πρωτεϊνών, καθώς και υψηλή περιεκτικότητα στο αμινοξύ λυσίνη και στις βιταμίνες A, B, C και Ε. Ακόμη βασικό πλεονέκτημα του δημητριακού είναι η υψηλή περιεκτικότητά του σε μαγνήσιο, καθώς περιέχει έως και 40% περισσότερο από τα υπόλοιπα δημητριακά». Υπάρχουν επίσης ενδείξεις πως η ζέα συμβάλλει στην καταπολέμηση χρόνιων φλεγμονών και συμβάλλει στην προστασία από εμφάνιση και μετάσταση διάφορων μορφών καρκίνου.
Ζέα και γλουτένη
Η ζέα έχει πολύ χαμηλή περιεκτικότητα γλουτένης. Αυτό βέβαια συμπεριλαμβάνεται στις ευεργετικές της ιδιότητες, καθώς την καθιστά εύπεπτη. Αυτό που πρέπει να προσέχει κανείς όμως, είναι ότι αν και χαμηλής περιεκτικότητας, η ζέα δεν είναι κατάλληλη για άτομα με δυσανεξεία στη γλουτένη. Όπως αναφέρει και ο κ. Δημοσθενόπουλος, «Η ζέα δεν ενδείκνυται για άτομα με κοιλιοκάκη, καθώς υπάρχει κίνδυνος να τους προκαλέσει φλεγμονή. Ωστόσο, αν η δυσανεξία είναι ήπιας μορφής, η ζέα θα μπορούσε ίσως να αποδειχθεί μια θρεπτική εναλλακτική επιλογή, έναντι άλλων δημητριακών που είναι περισσότερο δύσπεπτα».
Ζέα και θερμίδες
Η ζέα μπορεί να υπερέχει σε θρεπτικά συστατικά, έναντι των άλλων δημητριακών, δε συμβαίνει όμως το ίδιο και με τις θερμίδες.«Το δημητριακό έχει τις ίδιες θερμίδες με τα υπόλοιπα, αλλά τα θρεπτικά του συστατικά και οι ιδιαιτερότητες του το καθιστούν μια καλή εναλλακτική επιλογή», αναφέρει ο κ. Δημοσθενόπουλος.
Οι πιο συνηθισμένες μορφές στις οποίες η ζέα διατίθεται στο εμπόριο είναι το αναποφλοίωτο αλεύρι ζέας, όπως επίσης και τα ζυμαρικά από αλεύρι ζέας, προϊόντα τα οποία οι καταναλωτές μπορούν να βρουν σε αρκετά καταστήματα βιολογικών.
