Η ασφάλεια της ασπαρτάμης, της στέβια και των υπόλοιπων ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών

 

Στις μέρες μας τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά όπως είναι η ασπαρτάμη, η ακεσουλφάμη, η σουκραλόζη και το γλυκαντικό από το φυτό στέβια, προτείνονται ως ασφαλή υποκατάστατα της ζάχαρης σε τρόφιμα και ροφήματα, επειδή αφενός αποδιδουν πρακτικά ελάχιστες θερμίδες και, αφεταίρου, δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, επομένως μπορούν να καταναλώνονται από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Αν και πολλοί από εμάς αναγνωρίζουν τα οφέλη που μπορεί να έχει η χρήση τους στον έλεγχο του βάρους ή τη διατήρηση της γλυκιάς γεύσης στο διαιτολόγιο των ανθρώπων με διαβήτη, πολλοί δεν είναι εξοικιωμένοι με την επιστήμη που «κρύβεται» πίσω από την αξιολόγηση της ασφάλειάς τους και ίσως έχουν αμφιβολίες σχετικά με αυτή.

Στα πλαίσια, λοιπόν, του 13ου Πανελλήνιου Διαβητολογικού Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε από τις 27 έως τις 31 Μαρτίου στην Αθήνα, για την ασφάλεια των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών κλήθηκε να μιλήσει ο Alan R. Boobis, ο οποίος είναι Καθηγητής Τοξικολογίας στο Imperial College του Λονδίνου. Ο Καθηγητής A. Boobis θεωρείται μία από τις πλέον έγκυρες πηγές πληροφόρησης σχετικά με την ασφάλεια των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών, καθώς θεωρείται ένας από τους κορυφαίους, με περισσότερες από 200 διεθνείς δημοσιεύσεις στον ευρύτερο τομέα της τοξικολογίας, και έχει υπάρξει μέλος πολυάριθμων οργανισμών ασφάλειας τροφίμων, όπως είναι η Κοινή Επιστημονική Επιτροπή για τα Πρόσθετα Τροφίμων των Παγκόσμιων Οργανισμών Υγείας και Γεωργίας (JEFCA WHO/FAO), οι Επιτροπές για την Τοξικότητα (UK TCF) και την Καρκινογέννεση (UK CCF) του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά και της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA).

Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι τα εγκεκριμένα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά είναι ασφαλή όταν καταναλανώνονται εντός των τιμών Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης ADI (δηλαδή, τη μέγιση ποσότητα που μπορεί κάποιος να καταναλώνει εφόρου ζωής χωρίς κανένα κίνδυνο για την υγεία του) oι οποίες ορίζονται από τις επιστημονικές αρχές που είναι αρμόδιες για την ασφάλεια των τροφίμων, όπως η Eυρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). Όλα τα εγκεκριμένα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά μπορούν να καταναλώνονται από όλες τις ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι τα παιδιά και οι γυναίκες που είναι έγκυες ή θηλάζουν, αλλά και τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, καθώς δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της γλυκόζης και της ινσουλίνης στο αίμα.

Μοναδική εξαίρεση αποτελούν τα άτομα με το σπάνιο γενετικό νόσημα φαινυλκετονουρία (PKU) τα οποία δεν μπορούν να μεταβολίσουν τη φαινυλαλανίνη, δηλαδή το ένα από τα δύο αμινοξέα από τα οποία αποτελείται η ασπαρτάμη, και για αυτό πρέπει να την αποφεύγουν. Η φαινυλαλανίνη περιέχεται επίσης σε πολλά πρωτεϊνούχα τρόφιμα, όπως το κρέας, τα γαλακτοκομικά κ.λπ., τα οποία πρέπει επίσης να αποφεύγονται από τα άτομα με αυτό το σπάνιο νόσημα.

Στην Ευρώπη, κανένα ολιγοθερμιδικό γλυκαντικό δεν προστίθεται στα τρόφιμά μας εάν προηγουμένως δεν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία με τη σειρά της συμβουλεύεται την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). Η EFSA, όπως η προκάτοχός της Επιστημονική Επιτροπή για Τρόφιμα, SCF, αξιολογεί εκτενώς την ασφάλεια οποιουδήποτε γλυκαντικού, όχι μόνο πριν εγκριθεί για χρήση, αλλά και μετά την έγκρισή του σε τακτά χρονικά διαστήματα ή όποτε υπάρξει κάποιο νέο επιστημονικό δεδομένο. Για παράδειγμα, η EFSA επιβαίωσε την ασφάλεια της ασπαρτάμης το 2006, το 2009 και το 2011 και θα ολοκληρώσει τη νέα της αξιολόγηση το Μάιο του 2013.

H διαδικασία της έγκρισης και της αξιολόγησης της ασφάλειας κάθε γλυκαντικής ύλης είναι σύνθετη και χρονοβόρα, αλλά διασφαλίζει ότι τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά, στις ποσότητες που επιτρέπεται από τη νομοθεσία να προστίθενται στα τρόφιμα και ροφήματα, είναι ασφαλή για κατανάλωση.