Τα προβιοτικά δεν είναι απλώς πρόσθετα των τροφίμων ή συμπληρώματα, αλλά θα μπορούσαν να συμβάλουν στη θεραπεία ορισμένων νοσημάτων, σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις στο 7ο Συνέδριο με τίτλο «Προβιοτικά, Πρεβιοτικά & Νέα Τρόφιμα» που διεξήχθη στη Ρώμη.
Ο κλινικός διαιτολόγος – βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος στο Διαιτολογικό Τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Λαϊκό στην Αθήνα, εξηγεί τι έχουν δείξει οι έως τώρα μελέτες και πώς θα μπορούσαν να ωφελήσουν τα προβιοτικά την υγεία.
Τι είναι τα προβιοτικά;
Τα προβιοτικά είναι μη παθογόνοι, μικροοργανισμοί, συνήθως βακτήρια, που μοιάζουν με τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου.
Οι μικροοργανισμοί αυτοί επιβιώνουν κατά την παραμονή και τη διάβασή τους από τη γαστρεντερική οδό, διότι δεν επηρεάζονται από το όξινο περιβάλλον του στομάχου και από τη χολή.
Πώς δρουν;
Οι έως τώρα μελέτες δείχνουν ότι βελτιώνουν τη φυσιολογική εντερική χλωρίδα (τα βακτήρια που ζουν στο έντερο), αποτρέποντας την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων και την εγκατάσταση βλαβερών μικροοργανισμών και ευνοώντας την ανάπτυξη καλών (μη παθογόνων) βακτηρίων. Μειώνουν επίσης το pΗ του εντέρου.
Ουσιαστικά, ανταγωνίζονται με τους παθογόνους μικροοργανισμούς στη γαστρεντερική οδό και εμποδίζουν την ανάπτυξη «κακών» βακτηρίων, παράγοντας «αντιμικροβιακές» ουσίες.
Σε ποια νοσήματα μπορούν να βοηθήσουν;
Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ενδείξεις, είναι σημαντικά για την πρόληψη αλλά και την αντιμετώπιση των διαρροιών που προκαλούνται από την αντιβίωση, κυρίως στα παιδιά.
Συμβάλλουν επίσης στην πρόληψη της διάρροιας των ταξιδιωτών και πιθανώς στην πρόληψή της ύστερα από μόλυνση με ροταϊό.
Φαίνεται ακόμα πως βοηθούν και σε πολλά άλλα πεπτικά προβλήματα (λ.χ. σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, έλκος στομάχου, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, δυσκοιλιότητα, δυσανεξία στη λακτόζη) και ίσως στην πρόληψη και θεραπεία γυναικολογικών προβλημάτων (μυκητιάσεις, κολπίτιδες, τραχηλίτιδες, κυστίτιδα).
Μπορεί επίσης να καταπραΰνουν τα συμπτώματα των αγχωδών διαταραχών και της κατάθλιψης.
Τι δείχνουν οι νεότερες μελέτες γι’ αυτά;
Οτι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας και του αλλεργικού εκζέματος, καθώς και ότι όταν καταναλώνονται από εγκύους και θηλάζουσες γυναίκες μπορούν να αποτρέψουν την εκδήλωση αλλεργικών διαταραχών στα παιδιά τους, επειδή αυξάνεται η συγκέντρωση στο μητρικό γάλα ανοσοποιητικών παραγόντων, όπως οι κυτταροκίνες.
Είναι επίσης πιθανό να παρέχουν προστασία από τον ανθεκτικό χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο – ένα μικρόβιο που αποτελεί κύρια αιτία σοβαρών ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.
Μερικά προβιοτικά έχουν επίσης συσχετισθεί με την απώλεια βάρους και τη ρύθμιση του σωματικού βάρους, επειδή εμποδίζουν τη δράση ενός ενζύμου (λέγεται παγκρεατική λιπάση) και αποκαθιστούν τη χλωρίδα του εντέρου, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας.
Σε τι διαφέρουν τα προβιοτικά των τροφίμων από αυτά των συμπληρωμάτων;
Η καλύτερη πηγή προβιοτικών είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα και δη τα μη παστεριωμένα (π.χ. πρόβειο παραδοσιακό γιαούρτι με πέτσα).
Για λόγους ασφαλείας, όμως, τα γαλακτοκομικά παράγονται συνήθως από παστεριωμένο γάλα, γι’ αυτό και προστίθενται προβιοτικά στη συνέχεια (αυτή είναι λ.χ. η διαδικασία παραγωγής των «ζωντανών» γιαουρτιών).
Υπάρχουν επίσης σε άλλα τρόφιμα, όπως το κεφίρ (μεγαλύτερη περιεκτικότητα έχει όταν το παρασκευάζουμε μόνοι στο σπίτι, με ζωντανά βακτήρια και προσθήκη γάλακτος). Το μεγάλο τους πλεονέκτημα είναι ότι λαμβάνονται από μια τροφή που ούτως ή άλλως υπάρχει στο διαιτολόγιο.
Τα συμπληρώματα έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις προβιοτικών και συχνά ποικιλία διαφορετικών προβιοτικών που εξυπηρετούν διαφορετικές ανάγκες. Επιπλέον, απελευθερώνονται απευθείας στο έντερο.
Τι πρέπει να προσέχει όποιος τα λαμβάνει;
Τη δοσολογία, τον λόγο για τον οποίο τα παίρνει και να είναι όσο το δυνατόν πιο ανθεκτικά στο όξινο περιβάλλον του στομάχου. Απαραίτητο είναι ακόμα οι πάσχοντες από χρόνια προβλήματα υγείας να ενημερώνουν τον γιατρό τους ότι θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν.
Αριθμοί
100 τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς (κυρίως βακτήρια) περιέχουν τα έντερα του ανθρώπου.
500 είδη βακτηρίων υπάρχουν στο πεπτικό σύστημα
99% των εντερικών βακτηρίων ανήκουν σε 30-40 κύρια είδη.
108 βακτήρια ανά γραμμάριο (ξηρό βάρος*) υπάρχουν στο λεπτό έντερο
1012 βακτήρια ανά γραμμάριο (ξηρό βάρος*) υπάρχουν στο παχύ έντερο
* Ξηρό βάρος: το βάρος μετά την αφαίρεση των περιττών υγρών
Κύρια είδη προβιοτικών
Lactobacillus plantarum: Παράγει γαλακτικό οξύ που αναστέλλει την ανάπτυξη των παθογόνων μικροοργανισμών και προστατεύει από τον μετεωρισμό (αέρια).
Lactobacillus casei: Κατάλληλος σε περιπτώσεις εντερικών μολύνσεων και νόσου του Crohn, καθώς και στην αλλεργική ρινίτιδα. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Lactobacillus bifidus: Αυξάνει την οξύτητα και κάνει το περιβάλλον αφιλόξενο για τα παθογόνα βακτήρια (όπως το e.coli). Κατάλληλος για τη διάρροια λόγω αντιβιοτικών, για τη διάρροια λόγω ροταϊού και την αντιμετώπιση του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου
Lactobacillus acidophilus: Βοηθεί στον έλεγχο των κολικών και της διάρροιας των βρεφών. Ενισχύει το ανοσοποιητικό και μειώνει την ανάπτυξη του μύκητα candida.
Lactobacillus bulgaricus: Συμβάλλει στην αντιμετώπιση τόσο της δυσκοιλιότητας όσο και της διάρροιας, επιδρώντας στην περίσταλση του εντέρου.
Bacillus longum: Συμβάλλει στην απομάκρυνση των νιτρωδών (είναι καρκινικές ουσίες).
Πως μπορεί να βοηθήσουν
* Στις περιπτώσεις που εκδηλώνεται διάρροια μετά από θεραπεία με ορισμένα αντιβιοτικά, τα προβιοτικά (κυρίως του γένους Lactobacillus, όπως το Lactobacillus bulgaricus) πιθανόν να βοηθούν, ιδίως τα παιδιά. Το ίδιο και έπειτα από μόλυνση με ροταϊό (συχνή αιτία διάρροιας στα μικρά παιδιά).
* Άμβλυνση συμπτωμάτων συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) και έλκους στομάχου
* Δυσανεξία στη λακτόζη
* Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
* Θεραπεία νεκρωτικής εντεροκολίτιδας (πιο συχνή στα νήπια)
* Νόσος Crohn & ελκώδη κολίτιδα (φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου).
* Πρόληψη φλεγμονής στο έντερο έπειτα από χειρουργική επέμβαση σε αυτό
* Πρόληψη καρκίνου του εντέρου
* Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος
* Πρόληψη και θεραπεία των μυκητιάσεων του γυναικείου κόλπου, των γυναικολογικών λοιμώξεων (κολπίτιδα, τραχηλίτιδα) και των ουρολογικών λοιμώξεων (κυστίτιδα).
* Καταπράυνση των συμπτωμάτων των αγχωδών διαταραχών και των διαταραχών που σχετίζονται με την κατάθλιψη.
* Πρόληψη και θεραπεία δερματικού εκζέματος που σχετίζεται με αλλεργία στο αγελαδινό γάλα
ΠΗΓΕΣ: Χάρης Δημοσθενόπουλος, κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος, προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος ΓΝΑ «Λαϊκό», YaleUniversity,UniversityofChicagoMedicalCenter
