Οι αιτίες για την ανάπτυξη της παχυσαρκίας είναι πολλές και πολυπαραγοντικές και δε σχετίζονται μόνο με την ποιότητα των προσλαμβανομένων θερμίδων.
Παχυσαρκία: μία πολυπαραγοντική νόσος
Αν και συχνότερα συσχετίζουμε το αυξημένο βάρος και την εμφάνιση τηςπαχυσαρκίας με τα πολλά λιπαρά, τις θερμίδες και την κακή, ποιοτικά, διατροφή εντούτοις υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες που έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με αυτά και οι οποίοι σχετίζονται περισσότερο με τον τρόπο ζωής και τη διατροφική συμπεριφορά των ατόμων. Αν και το ενεργειακό ισοζύγιο αποτελεί το βασικότερο προδιαθεσικό παράγοντα για την αύξηση του σωματικού βάρους-λίπους, υπάρχουν και άλλες αιτίες που συμβάλλουν στην επιδημική αύξηση της μεταβολικής νόσου της παχυσαρκίας.
Για να δούμε κάποιους από αυτούς τους παράγοντες:
Το μη σταθερό πρόγραμμα διατροφής: Πολλές μελέτες επισημαίνουν τη σημασία των σταθερών ωρών και της ύπαρξης ενός τακτικού πλάνου λήψης γευμάτων και ενδιάμεσων σνακ. Έτσι, έχει βρεθεί ότι το τσιμπολόγημα μεταξύ των γευμάτων και η συνεχής αλλαγή των ωρών των γευμάτων (συνηθέστερο σε άτομα με βαρύ πρόγραμμα ή σε όσους δουλεύουν σε βάρδιες) αποτελούν παράγοντες αύξησης του σωματικού βάρους. Οι αιτίες είναι πολλές και σύνθετες και σχετίζονται με ορμονικές διαταραχές, την κακή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης αλλά και το γεγονός ότι δεν είναι απόλυτα συνειδητό το πόσο και τι τρώμε.
Συμβουλή:Κρατήστε σταθερές ώρες γευμάτων και καταγράψτε ότι τσιμπολογάτε.
Το μεγάλο μέγεθος μερίδων: Το μέγεθος της μερίδας τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί ως ένας βασικός παράγοντας αύξησης του βάρους, δεδομένου ότι, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία η τυπική μερίδα έχει μεγαλώσει, αυξάνοντας ταυτόχρονα και τις προσλαμβανόμενες θερμίδες. Άνθρωποι όλων των ηλικιών όλο και περισσότερο καταναλώνουν πλέον μεγαλύτερες μερίδες φαγητού, από αυτό που αναλογεί στις ανάγκες τους. Έχει φανεί λοιπόν πως τόσο οι μερίδες στο σπίτι (π.χ. τρώμε σε μεγαλύτερης διαμέτρους πιάτα) όσο και στο φαγητό έξω (συνηθίζουμε να παίρνουμε τη μεγαλύτερη μερίδα με την προσφορά) επιβαρύνει με επιπλέον θερμίδες και λίπος το καθημερινό μας διαιτολόγιο.
Συμβουλή: Καταναλώστε τα γεύματα σας σε μικρότερα πιάτα και αποφύγετε τα XL γεύματα, όσο «οικονομικά» και αν φαίνονται.
Η ανάγκη για γρήγορο φαγητό από έξω: Η αλλαγή του τρόπου ζωής και τα απαιτητικά ωράρια μας οδηγούν συχνά στο φαγητό που τρώμε εκτός σπιτιού. Οι επιλογές αυτές είναι τις περισσότερες φορές υψηλότερες σε θερμίδες, λιπαρά (κυρίως κορεσμένα και τρανς), χοληστερόλη, ενώ την ίδια στιγμή είναι φτωχότερες σε ποιοτικά συστατικά όπως φυτικές ίνες. Δεδομένου ότι η κατανάλωση αυτών των τροφίμων γίνονται υπό την πίεση της δουλειάς ή ακόμα και στο δρόμο αυτό συντελεί ακόμα περισσότερο στην σχετικά «ακούσια» κατανάλωση των θερμίδων, αφού δε δίνουμε χρόνο στον εγκέφαλο ώστε να προσλάβει τις απαραίτητες πληροφορίες, που οδηγούν στον κορεσμό.
Συμβουλή: Ετοιμάστε σπιτικά γεύματα και σνακ που θα παίρνετε μαζί σας.
Η ταχύτητα κατανάλωσης της τροφής: Τρώμε στο «χέρι», στο αυτοκίνητο, στο διάλειμμα της δουλειάς, μηχανικά πριν πάμε αργά για ύπνο ή ακόμα και όρθιοι, στον πάγκο της κουζίνας μας, ανάμεσα στις οικογενειακές μας υποχρεώσεις. Η τυπική εικόνα της οικογένειας γύρω από το τραπέζι αποτελεί πλέον μόνο κυριακάτικη συνήθεια, και αυτό όχι πάντα. Έτσι, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να τρώμε μηχανικά και γρήγορα. Έχει βρεθεί ότι όσοι τρώνε γρήγορα καταναλώνουν τελικά μαγαλύτερη ποσότητα φαγητού, αφού δεν δίνουν το χρόνο στα κέντρα υποθαλάμου (πείνας – κορεσμού) να ενεργοποιηθούν, ώστε να καταναλώνουμε τροφή αποκλειστικά όταν χορτάσουμε.
Συμβουλή: Τρώτε αργά και μην καταναλώνετε τροφή όταν είστε αγχωμένοι.
Η κατανάλωση φαγητού μπροστά στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή: Είναι πολυάριθμες οι μελέτες που συσχετίζουν την κατανάλωση φαγητού μπροστά από μια οθόνη με την αύξηση του βάρους και την παιδική ειδικά παχυσαρκία. Τα αίτια είναι πολλά και ποικίλα, αλλά το αποτέλεσμα είναι η λήψη φαγητού, ως παράλληλη διαδικασία, αφού πρωτεύουσα διαδικασία αποτελεί αυτό που βλέπουμε ή γράφουμε ή παίζουμε στον υπολογιστή.
Συμβουλή: Μην τρώτε μπροστά στην οθόνη.
Οι μειωμένες ώρες ύπνου: Τις τελευταίες δεκαετίες η διάρκεια αλλά και η ποιότητα του ύπνου έχει συσχετιστεί με μεταβολικά νοσήματα όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης. Έχει δειχθεί πως ένας μη ικανοποιητικός σε διάρκεια και ποιότητα ύπνος δεν καταφέρνει να ξεκουράζει το σώμα, δε ρυθμίζει ικανοποιητικά το ορμονικό σύστημα, συμβάλλει στην υπερέκκριση κορτιζόνης και διαταράσσει την οργανική ανάγκη για πρόσληψη φαγητού.
Συμβουλή: προσπαθήστε να κοιμάστε τουλάχιστον 6 ώρες καθημερινά.
Αν όλα τα παραπάνω, που είναι αποτέλεσμα ενός σύγχρονου τρόπου ζωής, συνδυαστεί με τη μειωμένη καθημερινά άσκηση και και την περιορισμένη συνολική σωματική δραστηριότητα γίνεται φανερό γιατί ο παθητικός τρόπος ζωής, που ακολουθούμε οι περισσότεροι στην εποχή μας, δημιουργεί ένα θετικό ισοζύγιο ενέργειας και οδηγεί στη σταδιακή αύξηση του βάρους και στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας παγκοσμίως, από την παιδική ηλικία, με δυσμενείς συνέπειες για την υγεία και την καρδιά μας.
Βιβλιογραφία
1. Appelhans BM, Fitzpatrick SL, Li H, Cail V, Waring ME, Schneider KL, Whited MC, Busch AM, Pagoto SL. The home environment and childhood obesity in low-income households: indirect effects via sleep duration and screen time. BMC Public Health. 2014 Nov 9; 14:1160.
2. Collins K, Watson JF, Collins CE. Food and beverage portion sizes in Australian children: a secondary analysis of 1995 and 2007 national data. BMC Public Health. 2014 May 28; 14:517.
3. Marshall NS, Glozier N, Grunstein RR. Is sleep duration related to obesity? A critical review of the epidemiological evidence. Sleep Med Rev. 2008 Aug; 12(4):289-98.
4. Pomeranz JL, Miller DP. Policies to promote healthy portion sizes for children. Appetite. 2014 [Epub ahead of print] 5. Yamane M, Ekuni D, Mizutani S, Kataoka K, Sakumoto-Kataoka M, Kawabata Y, Omori C, Azuma T, Tomofuji T, Iwasaki Y, Morita M. Relationships between eating quickly and weight gain in Japanese university students: a longitudinal study. Obesity (Silver Spring). 2014 Oct;22(10):2262-6.
http://www.kalikardia.gr/mas-paxainoun-mono-oi-thermides/
