0 Likes1,363 Views0
Aπό το site της Foodbites|
Το Ελαιόλαδο, ο χυμός της ελιάς είναι το έλαιο που λαμβάνεται από τους καρπούς του ελαιόδεντρου με μηχανικά μέσα και με φυσική επεξεργασία.
Είναι ένα απόλυτα φυσικό προϊόν, που μπορεί να καταναλωθεί μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία παραλαβής του. Αφομοιώνεται από τον οργανισμό κατά 98% ενώ αποδίδει τον ίδιο αριθμό θερμίδων με όλα τα άλλα φυτικά έλαια που είναι 9,3 ανά γραμμάριο. Αποτελεί τη βασική πηγή λιπαρών στη Μεσογειακή Διατροφή. Όπως όλα τα λιπαρά φυτικής προέλευσης περιέχει περισσότερα πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και θεωρείται φιλικό, για τον οργανισμό και την υγεία, ενώ δεν περιέχει καθόλου χοληστερίνη. Η σύνθεση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τα ζωικά λιπαρά που περιέχουν μεγάλο αριθμό κορεσμένων λιπαρών οξέων και χοληστερίνης και μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην υγεία και τον οργανισμό.
Το ελαιόλαδο κατέχει μια ιδιαίτερα σημαντική θέση στην παραδοσιακή διατροφή των μεσογειακών χωρών (Ελλάδα, Ιταλία, Νότιος Γαλλία, Ισπανία, Τυνησία, Μαρόκο κλπ). Μελέτες αναφέρουν μείωση του ρίσκου εμφράγματος του μυοκαρδίου , της θνησιμότητας από στεφανιαία νόσο και της συνολικής θνησιμότητας , στα άτομα που ακολουθούν την Μεσογειακή δίαιτα και συνεπώς καταναλώνουν ελαιόλαδο.
Το ελαιόλαδο κατέχει μια ιδιαίτερα σημαντική θέση στην παραδοσιακή διατροφή των μεσογειακών χωρών (Ελλάδα, Ιταλία, Νότιος Γαλλία, Ισπανία, Τυνησία, Μαρόκο κλπ). Μελέτες αναφέρουν μείωση του ρίσκου εμφράγματος του μυοκαρδίου , της θνησιμότητας από στεφανιαία νόσο και της συνολικής θνησιμότητας , στα άτομα που ακολουθούν την Μεσογειακή δίαιτα και συνεπώς καταναλώνουν ελαιόλαδο.
Ελαιόλαδο & καρδιαγγειακά νοσήματα
Η ακριβής επίδραση του ελαιολάδου στο ρίσκο εμφάνισης ή πρόληψης στεφανιαίων νοσημάτων δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί. Σε ορισμένες μελέτες κοορτής , η κατανάλωση ελαιολάδου έχει συσχετισθεί με μείωση του ρίσκου για έμφραγμα του μυοκαρδίου , υπάρχουν όμως και μελέτες που δεν καταλήγουν σ’ αυτό το συμπέρασμα. Είναι όμως πολύ σημαντικό να αναφέρουμε, ότι η κατανάλωση ελαιολάδου είναι συνδεδεμένη :
Η ακριβής επίδραση του ελαιολάδου στο ρίσκο εμφάνισης ή πρόληψης στεφανιαίων νοσημάτων δεν έχει πλήρως διαλευκανθεί. Σε ορισμένες μελέτες κοορτής , η κατανάλωση ελαιολάδου έχει συσχετισθεί με μείωση του ρίσκου για έμφραγμα του μυοκαρδίου , υπάρχουν όμως και μελέτες που δεν καταλήγουν σ’ αυτό το συμπέρασμα. Είναι όμως πολύ σημαντικό να αναφέρουμε, ότι η κατανάλωση ελαιολάδου είναι συνδεδεμένη :
- με την βελτίωση ορισμένων δεικτών ρίσκου για καρδιαγγειακά νοσήματα ,
- με καλύτερο έλεγχο της αρτηριακής πίεσης ,
- με μείωση των επιπέδων τριγλυκεριδίων και γλυκόζης στο αίμα,
- με μείωση της ολικής και της LDL (κακής) χοληστερόλης , καθώς και
- με αντιπηκτικές ιδιότητες
Ελαιόλαδο & αντιφλεγμονώδης δράση
Η αντιφλεγμονώδης επίδραση του ελαιολάδου στον οργανισμό αποδίδεται στις περιεχόμενες πολυφαινόλες. Επιστήμονες έχουν προτείνει πολλούς διαφορετικούς μηχανισμούς, οι οποίοι μπορούν να εξηγήσουν την αντιφλεγμονώδη δράση των πολυφαινολών. Στους μηχανισμούς αυτούς περιλαμβάνονται
Η αντιφλεγμονώδης επίδραση του ελαιολάδου στον οργανισμό αποδίδεται στις περιεχόμενες πολυφαινόλες. Επιστήμονες έχουν προτείνει πολλούς διαφορετικούς μηχανισμούς, οι οποίοι μπορούν να εξηγήσουν την αντιφλεγμονώδη δράση των πολυφαινολών. Στους μηχανισμούς αυτούς περιλαμβάνονται
- μειωμένη παραγωγή μορίων μεταφορέων, τα οποία – σε περίσσεια- μπορούν να προωθούν διάφορες φλεγμονές . Τέτοια μόρια είναι η αλφα – TNF, ή βήτα – 1 – Ιντερλευκίνη , η βήτα – 2 – θρομβοξάνη και το βήτα – 4 – λευκοτριένιο.
- Παρεμπόδιση της δράσης προ- φλεγμονοδών ενζύμων όπως η 1 – κυκλο – οξυγενάση και η 2 – κυκλο – οξυγενάση
- Μειωμένη σύνθεση ενζύμων που προωθούν την δράση της συνθάσης του νιτρικού οξειδίου
Σε άτομα με καρδιακή νόσο , έχει φανεί ότι το ελαιόλαδο χάρη στις πολυφαινόλες του συμβάλλει στην μείωση της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP). [ η CRP είναι δείκτης που χρησιμοποιείται ευρέως για την εκτίμηση της πιθανότητας εκδήλωσης φλεγμονής]. Έχει επίσης αναφερθεί, ότι το ελαιόλαδο μειώνει την δραστικότητα του κύκλου του αραχιδονικού οξέος. Ο κύκλος του αραχιδονικού θεωρείται ότι υποκινεί φλεγμονώδεις διαδικασίες στον οργανισμό. Αυτά τα αντιφλεγμονώδη οφέλη του ελαιολάδου δεν απαιτούν την πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων. Φαίνεται ότι η πρόσληψη 1-2 κουταλιών εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου συνδέονται με σημαντικά αντιφλεγμονώδη οφέλη
Ελαιόλαδο & πιθανές επιδράσεις σε ορισμένες μορφές καρκίνου
Υπάρχουν μελέτες οι οποίες δείχνουν συσχέτιση ανάμεσα στην πρόσληψη ελαιολάδου (ή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων που περιέχονται σε μεγάλο ποσοστό στο ελαιόλαδο) και στην πρόληψη από ορισμένες μορφές καρκίνου όπως μαστού και παχέος εντέρου
Υπάρχουν μελέτες οι οποίες δείχνουν συσχέτιση ανάμεσα στην πρόσληψη ελαιολάδου (ή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων που περιέχονται σε μεγάλο ποσοστό στο ελαιόλαδο) και στην πρόληψη από ορισμένες μορφές καρκίνου όπως μαστού και παχέος εντέρου
Ελαιόλαδο & προστασία του πεπτικού σωλήνα
Πρόσφατες έρευνες παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το ελαιόλαδο , τις περιεχόμενες πολυφαινόλες, και την προστασία του πεπτικού σωλήνα. Μια ενδιαφέρουσα περιοχή έρευνας είναι η αναζήτηση της συσχέτισης των πολυφαινολών του ελαιολάδου με τον πληθυσμό και την δράση των βακτηρίων στο πεπτικό σύστημα . Φαίνεται ότι οι πολυάριθμες πολυφαινόλες του ελαιολάδου επιβραδύνουν την ανάπτυξη ανεπιθύμητων βακτηρίων (όπως βακτήρια που είναι υπεύθυνα για πεπτικές λοιμώξεις ). Στις πολυφαινόλες αυτές περιλαμβάνονται η ελευρωπαΐνη, η υδρόξυτυροσόλη, και η τυροσόλη .
Έχει επίσης αναφερθεί ότι ορισμένες από αυτές τις πολυφαινόλες-μαζί με άλλες πολυφαινόλες του ελαιολάδου όπως το λιγκοστρίδιο , είναι σε θέση να αναστέλλουν την ανάπτυξη του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (Helicobacter pylori). Η επίδραση των πολυφαινολών του ελαιολάδου μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι ο υπερπληθυσμός των ελικοβακτηριδίων σε συνδυασμό με την υπερβολική επαφή τους με τον βλεννογόνο του στομάχου μπορεί να οδηγήσει σε έλκος στομάχου και σε άλλα ανεπιθύμητα πεπτικά προβλήματα.
Πρόσφατες έρευνες παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το ελαιόλαδο , τις περιεχόμενες πολυφαινόλες, και την προστασία του πεπτικού σωλήνα. Μια ενδιαφέρουσα περιοχή έρευνας είναι η αναζήτηση της συσχέτισης των πολυφαινολών του ελαιολάδου με τον πληθυσμό και την δράση των βακτηρίων στο πεπτικό σύστημα . Φαίνεται ότι οι πολυάριθμες πολυφαινόλες του ελαιολάδου επιβραδύνουν την ανάπτυξη ανεπιθύμητων βακτηρίων (όπως βακτήρια που είναι υπεύθυνα για πεπτικές λοιμώξεις ). Στις πολυφαινόλες αυτές περιλαμβάνονται η ελευρωπαΐνη, η υδρόξυτυροσόλη, και η τυροσόλη .
Έχει επίσης αναφερθεί ότι ορισμένες από αυτές τις πολυφαινόλες-μαζί με άλλες πολυφαινόλες του ελαιολάδου όπως το λιγκοστρίδιο , είναι σε θέση να αναστέλλουν την ανάπτυξη του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (Helicobacter pylori). Η επίδραση των πολυφαινολών του ελαιολάδου μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι ο υπερπληθυσμός των ελικοβακτηριδίων σε συνδυασμό με την υπερβολική επαφή τους με τον βλεννογόνο του στομάχου μπορεί να οδηγήσει σε έλκος στομάχου και σε άλλα ανεπιθύμητα πεπτικά προβλήματα.
Ελαιόλαδο & υγεία των οστών
Η σχέση της συνολικής υγείας των οστών και της πρόσληψης ελαιολάδου , είναι μια άλλη πολλά υποσχόμενη περιοχή έρευνας. Οι περισσότερες προκαταρτικές μελέτες σε αυτόν τον τομέα έχουν διεξαχθεί σε πειραματόζωα. Φαίνεται ότι τα καλύτερα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα σχετίζονται με την πρόσληψη ελαιολάδου. Επιπλέον, τουλάχιστον δύο πολυφαινόλες του ελαιολάδου – η τυροσόλη και η υδροξυτυροσόλη-έχουν συνδεθεί με αύξηση του σχηματισμού του οστίτη ιστού σε αρουραίους. Μια ομάδα ερευνητών έχει προτείνει ότι το ελαιόλαδο μπορεί τελικά να αποδειχθεί πως έχει ιδιαίτερα οφέλη στα οστά μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, αφού βρήκαν βελτιωμένους δείκτες στο αίμα και στη συνολική υγεία των οστών σε θηλυκούς αρουραίους που είχαν τραφεί με ελαιόλαδο, μετά από αφαίρεση των ωοθήκες τους.
Συνολικά εξεταζόμενες , οι παραπάνω μελέτες είναι ενθαρρυντικές. Απαιτούνται όμως περισσότερες έρευνες και βέβαια μελέτες και σε ανθρώπους.
Η σχέση της συνολικής υγείας των οστών και της πρόσληψης ελαιολάδου , είναι μια άλλη πολλά υποσχόμενη περιοχή έρευνας. Οι περισσότερες προκαταρτικές μελέτες σε αυτόν τον τομέα έχουν διεξαχθεί σε πειραματόζωα. Φαίνεται ότι τα καλύτερα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα σχετίζονται με την πρόσληψη ελαιολάδου. Επιπλέον, τουλάχιστον δύο πολυφαινόλες του ελαιολάδου – η τυροσόλη και η υδροξυτυροσόλη-έχουν συνδεθεί με αύξηση του σχηματισμού του οστίτη ιστού σε αρουραίους. Μια ομάδα ερευνητών έχει προτείνει ότι το ελαιόλαδο μπορεί τελικά να αποδειχθεί πως έχει ιδιαίτερα οφέλη στα οστά μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, αφού βρήκαν βελτιωμένους δείκτες στο αίμα και στη συνολική υγεία των οστών σε θηλυκούς αρουραίους που είχαν τραφεί με ελαιόλαδο, μετά από αφαίρεση των ωοθήκες τους.
Συνολικά εξεταζόμενες , οι παραπάνω μελέτες είναι ενθαρρυντικές. Απαιτούνται όμως περισσότερες έρευνες και βέβαια μελέτες και σε ανθρώπους.
Ελαιόλαδο & γνωστική λειτουργία
Η βελτιωμένη γνωστική λειτουργία, ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιωμένων, είναι ένα χαρακτηριστικό της Μεσογειακής Διατροφής. Το κύριο λιπίδιο σ’ αυτό το μοντέλο διατροφής είναι το ελαιόλαδο και το γεγονός αυτό κίνησε το ενδιαφέρον των ερευνητών που ασχολούνται με διατροφή και γνωστική λειτουργία. Στη Γαλλία, μια πρόσφατη μελέτη μεγάλης κλίμακας για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας έχει δείξει ότι η οπτική μνήμη και η ευφράδεια μπορεί να βελτιωθεί με αυτό που οι ερευνητές ονόμασαν “εντατική χρήση” του ελαιολάδου. Σε αυτή την περίπτωση, “εντατική χρήση” σήμαινε τακτική χρήση του ελαιολάδου όχι μόνο για το μαγείρεμα, ή μόνο ως συστατικό σε σαλάτες και σάλτσες, αλλά χρήση σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Υπάρχουν και άλλες σχετικές μελέτες , αλλά το θέμα αυτό απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση.
Η βελτιωμένη γνωστική λειτουργία, ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιωμένων, είναι ένα χαρακτηριστικό της Μεσογειακής Διατροφής. Το κύριο λιπίδιο σ’ αυτό το μοντέλο διατροφής είναι το ελαιόλαδο και το γεγονός αυτό κίνησε το ενδιαφέρον των ερευνητών που ασχολούνται με διατροφή και γνωστική λειτουργία. Στη Γαλλία, μια πρόσφατη μελέτη μεγάλης κλίμακας για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας έχει δείξει ότι η οπτική μνήμη και η ευφράδεια μπορεί να βελτιωθεί με αυτό που οι ερευνητές ονόμασαν “εντατική χρήση” του ελαιολάδου. Σε αυτή την περίπτωση, “εντατική χρήση” σήμαινε τακτική χρήση του ελαιολάδου όχι μόνο για το μαγείρεμα, ή μόνο ως συστατικό σε σαλάτες και σάλτσες, αλλά χρήση σε όλες αυτές τις περιπτώσεις. Υπάρχουν και άλλες σχετικές μελέτες , αλλά το θέμα αυτό απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση.
Εγκεκριμένοι ισχυρισμοί υγείας για το ελαιόλαδο
Με τον Κανονισμό 432/2012 έχει εγκριθεί ο παρακάτω ισχυρισμός υγείας για τις πολυφαινόλες του ελαιολάδου
| Θρεπτικά συστατικά, ουσίες, τρόφιμα ή κατηγορίες τροφίμων | Ισχυρισμός | Όροι χρήσης του ισχυρισμού |
| Πολυφαινόλες ελαιόλαδου | Οι πολυφαινόλες ελαιόλαδου συμβάλλουν στην προστασία των λιπιδίων του αίματος από το οξειδωτικό στρες | Ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο για το ελαιόλαδο το οποίο περιέχει τουλάχιστον 5 mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (π.χ. σύμπλοκο ελαιοευρωπαΐνης και τυροσόλης) ανά 20 g ελαιολάδου. Για να χρησιμοποιηθεί ο ισχυρισμός αυτός, θα πρέπει να παρέχεται στον καταναλωτή η πληροφορία ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα εξασφαλίζονται με την ημερήσια πρόσληψη 20 g ελαιολάδου. |
Σημείωση: Το άρθρο είναι μόνον ενημερωτικό. Δεν παρέχει συστάσεις κατανάλωσης ή άλλης χρήσης. Για οποιαδήποτε χρήση απαιτούνται εξατομικευμένες συμβουλές, που πρέπει να ζητήσετε από τον γιατρό και από τον διαιτολόγο σας. Οι πληροφορίες για τη σχέση της διατροφής με ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία που αναφέρονται προέρχονται από ερευνητικά επιστημονικά δεδομένα. Δεν αποτελούν εγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας. Για σχετική πληροφόρηση ενημερωθείτε από τη σχετική ενότητα του Foodbites για τους ισχυρισμούς διατροφής & υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα
Ξενάκη Δήμητρα, PhD in Molecular & Structural Chemistry of Foods
Στεργίου Μαργαρίτα, MSc Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
ΠΗΓΕΣ
- Trichopoulou A, Lagiou P. Healthy traditional Mediterranean diet: an expression of culture, history, and lifestyle. Nutr Rev 1997 November;55(11 Pt 1):383-9.
- Martinez-Gonzalez MA, Fernandez-Jarne E, et al. Mediterranean diet and reduction in the risk of a first acute myocardial infarction: an operational healthy dietary score. Eur J Nutr 2002 August;41(4):153-60.
- Barzi F, Woodward M, et al. Mediterranean diet and all-causes mortality after myocardial infarction: results from the GISSI-Prevenzione trial. Eur J Clin Nutr 2003 April;57(4):604-11.
- Fernandez-Jarne E, Martinez-Losa E, et al. Risk of first non-fatal myocardial infarction negatively associated with olive oil consumption: a case-control study in Spain. Int J Epidemiol 2002 April;31(2):474-80.
- Bertuzzi M, Tavani A, et al. Olive oil consumption and risk of non-fatal myocardial infarction in Italy. Int J Epidemiol 2002 December;31(6):1274-7.
- Gramenzi A, Gentile A, et al. Association between certain foods and risk of acute myocardial infarction in women. BMJ 1990 March 24;300(6727):771-3.
- Stark AH, Madar Z. Olive oil as a functional food: epidemiology and nutritional approaches. Nutr Rev 2002 June;60(6):170-6.
- Alonso A, Ruiz-Gutierrez V, et al. Monounsaturated fatty acids, olive oil and blood pressure: epidemiological, clinical and experimental evidence. Public Health Nutr 2006 April;9(2):251-7.
- Esposito K, Marfella R, et al. Effect of a mediterranean-style diet on endothelial dysfunction and markers of vascular inflammation in the metabolic syndrome: a randomized trial. JAMA 2004 September 22;292(12):1440-6.
- Estruch R.; Anti-inflammatory effects of the Mediterranean diet: the experience of the PREDIMED study.; Proc Nutr Soc. 2010 Aug;69(3):333-40.
- Archer WR, Lamarche B, et al. High carbohydrate and high monounsaturated fatty acid diets similarly affect LDL electrophoretic characteristics in men who are losing weight. J Nutr 2003 October;133(10):3124-9.
- Kris-Etherto/n PM, Pearson TA, et al. High-monounsaturated fatty acid diets lower both plasma cholesterol and triacylglycerol concentrations. Am J Clin Nutr 1999 December;70(6):1009-15.
- Larsen LF, Jespersen J, Marckmann P. Are olive oil diets antithrombotic? Diets enriched with olive, rapeseed, or sunflower oil affect postprandial factor VII differently. Am J Clin Nutr 1999 December;70(6):976-82.
- Lipworth L, Martinez ME, et al. Olive oil and human cancer: an assessment of the evidence. Prev Med 1997 March;26(2):181-90.
- Martin-Moreno JM, Willett WC, et al. Dietary fat, olive oil intake and breast cancer risk. Int J Cancer 1994 September 15;58(6):774-80.
- Landa MC, Frago N, Tres A. Diet and the risk of breast cancer in Spain. Eur J Cancer Prev 1994 July;3(4):313-20.
- La VC, Negri E, et al. Olive oil, other dietary fats, and the risk of breast cancer (Italy). Cancer Causes Control 1995 November;6(6):545-50.
- Trichopoulou A, Katsouyanni K, et al. Consumption of olive oil and specific food groups in relation to breast cancer risk in Greece. J Natl Cancer Inst 1995 January 18;87(2):110-6.
- Stoneham M, Goldacre M, et al. Olive oil, diet and colorectal cancer: an ecological study and a hypothesis. J Epidemiol Community Health 2000 October;54(10):756-60.
- Dougherty RM, Galli C, et al. Lipid and phospholipid fatty acid composition of plasma, red blood cells, and platelets and how they are affected by dietary lipids: a study of normal subjects from Italy, Finland, and the USA. Am J Clin Nutr 1987 February;45(2):443-55.
- Romero C, Medina E, Vargas J, Brenes M, Castro AD. In Vitro Activity of Olive Oil Polyphenols against Helicobacter pylori. J Agric Food Chem. 2007 Feb 7;55(3):680-6
- Saleh NK and Saleh HA. Olive Oil effectively mitigates ovariectomy-induced osteoporosis in rats. BMC Complement Altern Med. 2011 Feb 4;11:10. 2011.
- Salvini S, Sera F, Caruso D, Giovannelli L, Visioli F, Saieva C, Masala G, Ceroti M, Giovacchini V, Pitozzi V, Galli C, Romani A, Mulinacci N, Bortolomeazzi R, Dolara P, Palli D.;”Daily consumption of a high-phenol extra-virgin olive oil reduces oxidative DNA damage in postmenopausal women.”; Br J Nutr. 2006 Apr;95(4):742-51.
- Santiago-Mora R, Casado-Díaz A, De Castro MD, Quesada-Gómez JM.; Oleuropein enhances osteoblastogenesis and inhibits adipogenesis: the effect on differentiation in stem cells derived from bone marrow.; Osteoporos Int. 2011 Feb;22(2):675-84.
- C, Portet F, Carriere I, Akbaraly TN, Feart C, Gourlet V, Combe N, Barberger-Gateau P, Ritchie K.΄Olive oil and cognition: results from the three-city study.; Dement Geriatr Cogn Disord. 2009;28(4):357-64.
- Pitozzi V, Jacomelli M, Zaid M, Luceri C, Bigagli E, Lodovici M, Ghelardini C, Vivoli E, Norcini M, Gianfriddo M, Esposto S, Servili M, Morozzi G, Baldi E, Bucherelli C, Dolara P, Giovannelli L.; Effects of dietary extra-virgin olive oil on behaviour and brain biochemical parameters in ageing rats.; Br J Nutr. 2010 Jun;103(11):1674-83.
