5 διατροφικοί μύθοι στο μικροσκόπιο

Στην αρχή μιας νέας χρονιάς, καλό είναι να ξεκαθαρίζουμε κάποιους διατροφικούς μύθους που κυκλοφορούν ευρέως στον κυβερνοχώρο, στα αποδυτήρια, στα σουπερμάρκετ και στα καταστήματα πώλησης υγιεινών τροφίμων, αναφέρει η εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς».

Κατ’ αρχήν, από πότε έγινε βρώμικη η λέξη χημικό; Το ερώτημα θέτει ένα από τα πιο λαμπρά επιστημονικά μυαλά του Καναδά, ο δρ Joe Schwarcz, διευθυντής της Διεύθυνσης Επιστήμης & Κοινωνίας στο Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ στο Μόντρεαλ, ο οποίος έχει βραβευθεί πολλές φορές από καναδικές και αμερικανικές επιστημονικές εταιρείες και έχει γράψει πολλά βιβλία, σε μια προσπάθεια να ξεκαθαρίσει το τοπίο για θέματα που αφορούν όσους προσέχουν την υγεία τους.

Δύο από τα βιβλία του, το «Science, Sense and Nonsense» (εκδόθηκε το 2009) και το «The Right Chemistry» (2012), περιέχουν πληροφορίες που μπορούν να μας βοηθήσουν να κάνουμε καλύτερες διατροφικές επιλογές.

Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν τα επεξεργασμένα κρέατα, όπως τα λουκάνικα και το μπέικον, επειδή τα νιτρώδη που χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τις εκ φύσεως υπάρχουσες αμίνες και να δημιουργήσουν νιτροζαμίνες – ουσίες οι οποίες προκάλεσαν καρκίνο σε πειραματόζωα, όταν τους χορηγήθηκαν σε πολύ υψηλές δόσεις.

Για να τις αποφύγουν, πολλοί καταναλωτές αναζητούν βιολογικές εκδοχές των επεξεργασμένων κρεάτων ή προϊόντα δίχως πρόσθετα νιτρώδη. Ωστόσο, ο δρ Schwarcz υποστηρίζει πως τα προϊόντα αυτά μπορεί να περιέχουν ως συντηρητικό υψηλής συγκέντρωσης και πλούσιο σε νιτρικό άλας χυμό σέλερι, ο οποίος έχει υποστεί επεξεργασία με μία βακτηριακή καλλιέργεια που παράγει νιτρώδη.

Αν, συνεπώς, στ’ αλήθεια σας απασχολεί η υγεία σας, καλό είναι να αποφεύγετε εντελώς τα επεξεργασμένα κρέατα που, ούτως ή άλλως, κατά κανόνα περιέχουν πολλά κορεσμένα λίπη και αλάτι.

Τα τρανς λιπαρά θεωρούνται εχθρός της υγείας, επειδή πιστεύεται ότι είναι επιβλαβή για την καρδιά. Ωστόσο, ο δρ Schwarcz λέει ότι ορισμένα από αυτά είναι υγιεινά και προστίθενται σε γαλακτοκομικά προϊόντα, μπάρες που υποκαθιστούν γεύματα, γάλα σόγιας και φρουτοχυμούς.

Τα επιβλαβή τρανς λιπαρά σχηματίζονται όταν τα φυτικά έλαια στερεοποιούνται για να αντέξουν στον χρόνο, με μια διαδικασία που λέγεται υδρογόνωση. Τα φυσικά τρανς λιπαρά, όπως αυτά στο κρέας και στα γαλακτοκομικά, έχουν ελαφρώς διαφορετική μορφή, με αποτέλεσμα να ασκούν εντελώς διαφορετική επίδραση στην υγεία.

Το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο καλό τρανς λιπαρό είναι το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ (ένα ω-6 λιπαρό οξύ), το οποίο μελέτες έχουν δείξει πως συμβάλλει στην απώλεια σωματικού λίπους, στην αύξηση του μυϊκού ιστού, στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος και στην ελάττωση της αθηροσκλήρωσης, της αρτηριακής πίεσης και της φλεγμονής.

Αν και τα βιολογικής καλλιέργειας προϊόντα θεωρούνται πιο υγιεινά, ο δρ Schwarcz λέει ότι είναι αμφισβητήσιμο κατά πόσον είναι πιο θρεπτικά από τα συμβατικής καλλιέργειας. Μολονότι μερικά περιέχουν ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα από βασικά μικροσυστατικά, όπως η βιταμίνη C, η διαφορά μπορεί να οφείλεται περισσότερο στο πού παράχθηκαν παρά στο πώς.

Επιπλέον, δεν μπορούν να θεωρηθούν βιολογικά προϊόντα όσα έχουν υποβληθεί σε γενετική τροποποίηση, κι ας έχουν πολλαπλάσια θρεπτική αξία από τα συμβατικής καλλιέργειας. Μία γενετικά τροποποιημένη ντομάτα, λ.χ., που ανέπτυξαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Εξετερ στη Βρετανία, περιέχει 80πλάσια ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών απ’ ό,τι οι συμβατικές – συνεπώς, ναι μεν είναι πιο υγιεινή αλλά όχι βιολογική.

Ο σολομός είναι ένα από τα πιο φιλικά για την καρδιά ψάρια. Ο άγριος όμως είναι πανάκριβος και λιγοστός, γι’ αυτό στο μεγαλύτερο ποσοστό ο σολομός που αγοράζουμε είναι ιχθυοτροφείου.

Πολλοί πιστεύουν ότι ο σολομός ιχθυοτροφείου περιέχει επιβλαβείς ουσίες – με τις περισσότερες ανησυχίες να αφορούν την ασταξανθίνη, η οποία προστίθεται στην τροφή των ψαριών για να αποκτήσουν ωραίο χρώμα.

Οι ανησυχίες γι’ αυτήν είναι αβάσιμες. Αυτή η εμπορικώς παραγόμενη χρωστική είναι στην πραγματικότητα ένα αντιοξειδωτικό που εκ φύσεως υπάρχει στα φύκια. Από αυτά βρίσκει τον δρόμο της στην τροφική αλυσίδα, προσδίδοντας και στον άγριο σολομό το χαρακτηριστικό χρώμα του.

Πολλοί πιστεύουν ότι όποιος τρώει ξηρούς καρπούς είναι καταδικασμένος να παχύνει. Μελέτες όμως δείχνουν πως όσοι τρώνε συστηματικά καρύδια σε λογικές ποσότητες είναι πιο αδύνατοι από ό,τι όσοι δεν τρώνε.

Τα καρύδια περιέχουν ακόρεστα και φιλικά για την καρδιά λίπη, καθώς και καλής ποιότητας πρωτεΐνες, αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και φυτικές ίνες που κρατούν υπό έλεγχο την πείνα μεταξύ των γευμάτων.

Το ίδιο ισχύει για τα αβοκάντο – αρκεί να μην το παρακάνει κανείς.