Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSci-SRD
Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος
Μελέτες έχουν δείξει ότι η διατροφή μπορεί να αποτελέσει «φάρμακο» για ασθένειες όπως η οστεοπόρωση, η κατάθλιψη, η υψηλή αρτηριακή πίεση αλλά και μεταβολικά νοσήματα και μορφές καρκίνου. Τόσο το σύνολο της διατροφής μας όσο και πολλές από τις τροφές μπορούν να δράσουν προληπτικά σε πολλές ασθένειες αλλά ταυτόχρονα να αυξήσουν και το προσδόκιμο της ζωής μας.
Ποιες συνήθειες μπορούν να επηρεάσουν την υγείας μας;
Οι διατροφικές συνήθειες μπορούν λοιπόν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την υγεία των καταναλωτών. Η σωστή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη ασθενειών αλλά την ίδια στιγμή ο σύγχρονος τρόπος ζωής-διατροφής έχει οδηγήσει στην υπερκατανάλωση τροφών πλούσιων σε τρανς και κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι. Με αυτό τον τρόπο έχουμε απομακρυνθεί πολύ από τη μεσογειακή διατροφή, η οποία είναι “ασπίδα” για πολλές ασθένειες. Η ραγδαία αυτή αλλαγή της διατροφής μας σε συνδυασμό με την απουσία άσκησης και την καθιστική ζωή μας καθιστά απροστάτευτους απέναντι σε αυτές τις νόσους.
Τη δεκαετία του ’60 ακολουθούσαμε μία διατροφή πολύ κοντά στο μεσογειακό πρότυπο. Για παράδειγμα, η ημερήσια κατανάλωση κόκκινου κρέατος κατ’ άτομο δεν ξεπερνούσε στη χώρα μας τα 35 γραμμάρια, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής η αντίστοιχη κατανάλωση ήταν 274 γραμμάρια για να φτάσουμε στις ημέρες μας όπου πλέον έχουμε υιοθετήσει σε μεγάλο βαθμό διατροφικές συνήθειες «δυτικού τύπου».
Ο ρόλος της ελληνικής διατροφής
H παραδοσιακή ελληνική διατροφή μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη διατήρηση της καλής υγείας και μακροζωίας. Το Μεσογειακό πρότυπο διατροφής περιλαμβάνει έναν «μαγικό» συνδυασμό τροφίμων που απαρτίζουν την παραδοσιακή ελληνική διατροφή και παίζουν καθοριστικό και συνδυαστικό ρόλο για υγιή και μακρά διαβίωση. Είναι αποδεδειγμένο ότι μια ισορροπημένη δίαιτα, πλούσια σε προϊόντα ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά και πρωτεΐνες, μπορεί, να συμβάλει στη μείωση τόσο παθολογικών καταστάσεων όσο και ψυχολογικών όπως για παράδειγμα των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, αφού ορισμένες τροφές επηρεάζουν περισσότερο τη διάθεση σε σχέση με άλλες.
Για τη διατήρηση της υγείας και τη μακροζωία η διατροφή μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο αφού θωρακίζει την υγεία μας και αποτελεί ασπίδα κατά της γήρανσης. Έτσι, για παράδειγμα, για να έχουμε νεανικό δέρμα πρέπει να αποφεύγουμε όχι μόνο τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες με ζάχαρη, τα γλυκά και τα πλούσια σε ζάχαρη ροφήματα και ποτά αλλά και τα κακής ποιότητας λιπαρά και θα πρέπει να καταναλώνουμε πηγές αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως φρούτα, λαχανικά και χυμούς, σε συνδυασμό με πολύ νερό. Αντιγηραντική δράση έχουν, επίσης, η βρώμη, τα κόκκινα φρούτα όπως τα μούρα και τα μύρτιλα αλλά και τα όσπρια (φασόλια, φακές), το πράσινο τσάι και το νερό.
Η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες και φυτικές ίνες, συμβάλλει στην πρόληψη διαφόρων τύπων καρκίνου. Για παράδειγμα η ντομάτα ως πλούσια πηγή λυκοπένιου ελαττώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνων, όπως του μαστού, του προστάτη και του πεπτικού συστήματος ενώ τα κόκκινα φρούτα, όπως η φράουλα και τα βατόμουρα, μπορεί να προστατεύσουν από καρκίνους, όπως αυτός του οισοφάγου και του παχέος εντέρου. Τα χρωματιστά λαχανικά, όπως τα καρότα, που περιέχουν το β-καροτένιο, αλλά και το μπρόκολο, μπορεί να παίξουν προληπτικό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου, του δέρματος, του στήθους και του προστάτη. Τέλος, το πράσινο και μαύρο τσάι, ως πλούσιες πηγές κατεχινών προστατεύουν κατά της ανάπτυξης πολλών μορφών καρκίνου.
Η μεσογειακή διατροφή έχει βέβαια και ιδιαίτερα ευεργετική δράση στην καρδιαγγειακή υγεία, στη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους και στην πρόληψη του διαβήτη, ενώ σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία και τη γονιμότητα σε άνδρες και γυναίκες.
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι αλλαγή τρόπου ζωής, ή έξαρση των νοσημάτων που σχετίζονται με το μεταβολισμό και η υπερίσχυση του δυτικού τρόπου διατροφής έχουν οδηγήσει τη χώρα μας σε υψηλή θέση στον κατάλογο των χωρών που πλήττονται περισσότερο από την αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. H διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο, όχι μόνο στην αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, αλλά και στην πρόληψή τους, πριν εμφανιστούν τα πρώτα καρδιολογικά προβλήματα. Στα πλαίσια της πρωτογενούς πρόληψης, η συνολική διαιτητική αγωγή πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψη όλους τους παράγοντες κινδύνου του ασθενή και να αποβλέπει στην σταδιακή αλλαγή του καθημερινού διαιτολογίου και στην υιοθέτηση υγιεινών επιλογών.
Μία ενδεδειγμένη διατροφή μπορεί να συμβάλει στη μείωση των υπερλιπιδαιμιών, με αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών, φρούτων και λαχανικών, ωμέγα 3 λιπαρών οξέων και αποφυγή κορεσμένων και τρανς λιπαρών, στη μείωση της υπέρτασης, με μειωμένη κατανάλωση αλατιού, αλατισμένων και τυποποιημένων τροφίμων, την υψηλή κατανάλωση καλίου και την κατανάλωση ασβεστίου και μαγνησίου, στη ρύθμιση του σωματικού βάρους, μέσα από το αρνητικό, θερμιδικό ισοζύγιο, την καλή κατανομή των γευμάτων, την αποφυγή έτοιμου και λιπαρού φαγητού και την αποφυγή γλυκών και ζαχαρούχων αναψυκτικών.
