Ένας μεγάλος αριθμός επιστημονικών μελετών και κατευθυντήριων οδηγιών αναγνωρίζει ότι ο ρόλος της σωστής διατροφής είναι θεμελιώδης για να επιτύχουμε μια καλή σωματική υγεία. Ωστόσο, υπάρχει μεγαλύτερος προβληματισμός στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με τον ρόλο της διατροφής στην ψυχική υγεία και σε διάφορες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις.
Η διατροφή είναι το σημαντικότερο συστατικό ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Έτσι μιλάμε πλέον για τη διατροφική ψυχιατρική – τη μελέτη δηλαδή του τρόπου με τον οποίο τα τρόφιμα μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική μας υγεία και την πρόληψη ή θεραπεία ορισμένων ψυχικών ασθενειών όπως η καταθλιπτική διαταραχή, αγχώδης διαταραχή, διπολική διαταραχή και διαταραχή μετατραυματικού στρες. Δυστυχώς όμως, σε αυτές τις καταστάσεις, συνήθως δίνεται βάρος στις ειδικές θεραπείες και στην όποια φαρμακευτική αγωγή, και συχνά παραβλέπεται ο πιθανός ρόλος της διατροφής -και της άσκησης- στην καλύτερη ψυχική υγεία.
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ψυχικής υγείας μέσα από τον αντίκτυπο που έχει στη διάθεσή μας, τη γνωστική μας λειτουργία και τη συνολική ψυχική μας ευεξία και μέσα από την κατανάλωση τροφίμων που είναι πλούσια σε βασικές βιταμίνες και μέταλλα. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια, το λιναρόσπορο και τα καρύδια έχουν συνδεθεί με μειωμένα συμπτώματα κατάθλιψης και βελτιωμένη γνωστική λειτουργία. Τα αντιοξειδωτικά, όπως οι βιταμίνες C και Ε, που βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά, βοηθούν στην προστασία του εγκεφάλου από το οξειδωτικό στρες, το οποίο μπορεί να συμβάλει στην πνευματική πτώση. Επίσης, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ( φυλλικό οξύ, της Β6 και Β12), είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και την ψυχική ευεξία και οι ανεπάρκειες έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης και γνωστικής εξασθένησης. Το φυλλικό οξύ βοηθά στην παραγωγή ντοπαμίνης, η βιταμίνη D βοηθά στην παραγωγή σεροτονίνης ενώ το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για τη λειτουργία των νεύρων και των μυών αλλά και τη σύνδεση φαγητού-διάθεσης. Παράλληλα, δεν πρέπει να αμελούμε τη σωστή ενυδάτωση, που συχνά παραβλέπεται αλλά είναι απαραίτητη για τη βέλτιστη λειτουργία του εγκεφάλου και την αποφυγή της αφυδάτωσης που συχνά οδηγεί σε κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και διαταραχές της διάθεσης.
Δεδομένου όμως ότι τα τελευταία χρόνια ερευνούμε περισσότερο διατροφικά πρότυπα και όχι μεμονωμένα συστατικά της τροφής, η μεσογειακή διατροφή, έχει φανεί ότι έχει μία θετική επίδραση στην ψυχική υγεία και η τήρηση της σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης και μειωμένη συχνότητα γνωστικής έκπτωσης. Την ίδια στιγμή, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφίμων έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους. Αυτές οι τροφές μπορούν να προκαλέσουν αιχμές και πτώση στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, οδηγώντας σε εναλλαγές της διάθεσης και διακυμάνσεις της ενέργειας. Η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής μπορεί να βοηθήσει στη στήριξη της συνολικής ψυχικής ευεξίας και στη μείωση των συμπτωμάτων άγχους ενώ μια κακή διατροφή, υψηλή σε επεξεργασμένα τρόφιμα και αλάτι, συντηρητικά και ζάχαρη, μπορεί να συμβάλει σε αυξημένα επίπεδα άγχους. Όλα αυτά καθορίζονται από τον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και την αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ τους αφού η κατάσταση του μικροβιώματος του εντέρου μας συμβάλλει στην παραγωγή νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, η οποία είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση της διάθεσης και την προώθηση των συναισθημάτων ευεξίας.
Επιπλέον, η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι είναι ευεργετική για άτομα που πάσχουν από διαταραχές ψυχικής υγείας, καθώς βοηθά στη μείωση των επιπέδων του στρες, στη βελτίωση της διάθεσης και στην αποφυγή εναλλαγών της διάθεσης.
Μια ισορροπημένη διατροφή και μία συστηματική σωματική δραστηριότητα μπορούν να βελτιώσουν τη σωματική και ψυχική ευεξία, επιτρέποντας στα άτομα να ζήσουν μία δραστήρια και υγιεινή ζωή. Η προσεκτική διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό και στην πρόληψη της συναισθηματικής πρόσληψης τροφής, η οποία συχνά συνδέεται με διακυμάνσεις της διάθεσης και την απουσία οργανικής πείνας. Συμπερασματικά, η καλή διατροφή υποστηρίζει τα επίπεδα ενέργειας, τη φυσική κατάσταση και την πνευματική διαύγεια, ΄παράλληλα με την ψυχική ισορροπία, κάτι που κάνει τη ζωή καλύτερη.
- Granero R. Role of Nutrition and Diet on Healthy Mental State. Nutrients. 2022 Feb 10;14(4):750.
- Grajek M, Krupa-Kotara K, Białek-Dratwa A, Sobczyk K, Grot M, Kowalski O, Staśkiewicz W. Nutrition and mental health: A review of current knowledge about the impact of diet on mental health. Front Nutr. 2022 Aug 22;9:943998.
