Η κοιλιοκάκη είναι μια δια βίου, αυτοάνοση, παθολογική κατάσταση όπου το ανοσοποιητικό σύστημα «αντιδρά» στην κατανάλωση γλουτένης, μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται στο σιτάρι, τη σίκαλη, τη βρώμη και το κριθάρι. Αυτή η ανοσολογική αντίδραση καταστρέφει το βλεννογόνο του εντέρου, καθιστώντας δύσκολη την σωστή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τα τρόφιμα. Ο διαβήτης τύπου 1 (ΣΔτ1) και η κοιλιοκάκη είναι αυτοάνοσες ασθένειες που έχουν αλληλεπικαλυπτόμενους γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου. Ο μέσος επιπολασμός της κοιλιοκάκης σε ασθενείς με ΣΔτ1 είναι περίπου 8%. Και οι δύο έχουν ολοένα αυξανόμενα περιστατικά που υποδηλώνουν ότι, εκτός από τους γενετικούς παράγοντες, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην παθογένεση των ασθενειών. Πράγματι, αναδυόμενα στοιχεία υποδηλώνουν ότι παράγοντες όπως το μικροβίωμα του εντέρου και οι μολυσματικοί παράγοντες μεταξύ άλλων ρυθμίζουν την έμφυτη και προσαρμοστική ανοσία για να αυξήσουν τον κίνδυνο τόσο της κοιλιοκάκης όσο και του ΣΔτ1. Η κοιλιοκάκη είναι μια πολυγενής συστημική εντεροπάθεια που προκαλείται από το ανοσοποιητικό και προκαλείται από τη γλουτένη στη διατροφή που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη απόκριση αντισωμάτων στον ορό. Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου;
Κυμαίνονται από ήπιες έως σοβαρές και περιλαμβάνουν:
- διάρροια
- φούσκωμα
- ναυτία
- στοματικά έλκη
- πόνοι στην κοιλιά
- απροσδόκητη απώλεια βάρους (αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις)
- απώλεια μαλλιών
- αναιμία
Ποια είναι η θεραπεία της κοιλιοκάκης
Η κοιλιοκάκη δεν είναι το ίδιο με την τροφική αλλεργία ή την ευαισθησία σε συγκεκριμένα τρόφιμα. Η μόνη θεραπεία, αφού έχετε διαγνωστεί, είναι ο όσο γίνεται πιο συστηματικός αποκλεισμός της γλουτένης από τη διατροφή. Η «ελεύθερη γλουτένης» δίαιτα αποτελεί το αποκλειστικό «φάρμακο» για τη νόσο. και μπορεί να βοηθήσει και στη διαχείριση του ΣΔτ1. Η γλουτένη δεν είναι απαραίτητα επιβλαβής για τα άτομα με διαβήτη. Ωστόσο, η δίαιτα χωρίς γλουτένη προσφέρει οφέλη σε ορισμένα άτομα με διαβήτη και κοιλιοκάκη αν και πολλά τρόφιμα «χωρίς γλουτένη» μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ενός ατόμου, λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Πολλά τρόφιμα χωρις γλουτένη, όπως λευκό ψωμί, ζυμαρικά και μπισκότα, περιέχουν αρκετά σάκχαρα και υδατάνθρακες και έτσι επηρεάζουν τη γλυκόζη στο αίμα και μπορεί να προκαλέσουν αύξηση βάρους, οπότε οι άνθρωποι πρέπει να παρακολουθούν την πρόσληψή τους. Αποτελέσματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής, αποκαλύπτουν ότι συνολικά τα προϊόντα «χωρίς γλουτένη» συνιστούν μια πιο συμπυκνωμένη πηγή ενέργειας, σε σχέση με τα αντίστοιχα με γλουτένη. Κατά μέσον όρο, μια φέτα ψωμιού χωρίς γλουτένη περιέχει δύο φορές περισσότερα λιπαρά σε σχέση με την αντίστοιχη με γλουτένη, ενώ σε γενικές γραμμές τα ψωμιά «χωρίς γλουτένη» έχουν δύο με τρεις φορές μικρότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες σε σχέση με τα συμβατικά προϊόντα. Τα μπισκότα «χωρίς γλουτένη» επίσης διαπιστώθηκε ότι περιείχαν μικρότερη ποσότητα πρωτεϊνης και μεγαλύτερη λιπαρών, ενώ τα ζυμαρικά χωρίς γλουτένη είχαν χαμηλότερα επίπεδα.
Κοιλιοκάκη και διαβήτης τύπου 1
Τα κλασικά εντερικά συμπτώματα της κοιλιοκάκης ενδέχεται να μην υπάρχουν στο ΣΔτ1 οδηγώντας στη σύσταση για ενεργή εύρεση περιπτώσεων σε αυτήν την ομάδα υψηλότερου κινδύνου. Ο έλεγχος γίνεται με ευαίσθητες και ειδικές ορολογίες, συμπεριλαμβανομένης της τρανσγλουταμινάσης ιστού (tTG) IgA και αποαμινοποιημένου πεπτιδίου γλιαδίνης (DGP) IgA και IgG. Εκτός από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, η υποτροπιάζουσα υπογλυκαιμία μπορεί επίσης να είναι σημάδι κοιλιοκάκης σε άτομα με διαβήτη τύπου 1, επειδή το σώμα τους δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τους υδατάνθρακες για ενέργεια.
Δρ. Χάρης Δημοσθενόπουλος SRD. MΜedSci. PhD
Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος
Αντιπρόεδρος ΕΜΠΑΚΑΝ
Board Member of DNSG & Lead of EFAD European Specialist for Diabetes
