Γράφει ο ΧΑΡΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟΣ MMedSci.SRD
Τι είναι ο μεταβολισμός;
Ο «βασικός μεταβολικός ρυθμός» είναι ουσιαστικά το σύνολο της ενέργειας που χρειαζόμαστε κάθε μέρα για να καλύψουμε τις ζωτικές μας λειτουργίες (π.χ. τη λειτουργία της καρδιάς, τη διατήρηση της θερμοκρασίας τους σώματος, την αναπνοή). Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και επηρεάζεται από παράγοντες όπως: η ηλικία, η θεροκρασία περιβάλλοντος, οι ορμόνες, το φύλο και η σωματική δραστηριότητα.
Η ηλικία είναι ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες που καθορίζουν το ύψος των κάυσεων και το πόσο «καλός» είναι ο μεταβολισμός μας. Υπολογίζεται ότι ο ρυθμός του μεταβολισμού σταδιακά πέφτει και μετά την ηλικία των 40 ετών μειώνεται κατά 5% για κάθε δεκαετία που περνά. Συνήθως όσο μικρότερης ηλικίας είναι κάποιος, τόσο γρηγορότερος μεταβολισμό έχει, ενώ όσο μεγαλώνουμε-και ειδιότερα μετά τα 50 που ειδικά στις γυναίκες οι ορμονικές αλλαγές είναι πολύ σημαντικές, ο μεταβολισμός μειώνεται δραστικά. Πέρα από τις ορμονικές αλλαγές, η σταδιακή μείωση της μυϊκής μάζας και ο περιορισμός της καθημερινής δραστηριότητας ή της άσκησης παίζουν επίσης καθοριαστικό ρόλο στον περιορισμό των καύσεων.
Τι μπορούν να κάνουν λοιπόν άντρες και γυναίκες, μετά τα 50, για αν αυξήσουν το μεταβολισμό τους;.
Μείωση του λίπους- αύξηση της μυϊκής μάζας:
Όσο μειώνεται το ποσοστό λίπους στο σώμα, και ανεβαίνει το ποσοστό της άλιπης μάζας, τόσο υψηλότερος γίνεται ο μεταβολικός ρυθμός. Στην πραγματικότητα όμως, όσο μεγαλώνουμε γίνεται ακριβώς το αντίθετο και η αναλογία του λιπώδους ιστού σε σχέση με τον μυϊκό αυξάνεται, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα το περισσότερο σωματικό λίπος και να συνδέεται με λιγότερες καύσεις.
Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β έχουν βασικό ρόλο στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, στον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών και στην παραγωγή ενέργειας. Η έλλειψή τους, λόγω μειωμένης πρόσληψης διαιτητικών πηγών τους (κρέας, αβγά, ξηροί καρποί, σκουροπράσινα λαχανικά όπως σπαράγγια, μπρόκολο, σπανάκι) μπορεί να μειώσει και τον ρυθμό του μεταβολισμού. Επίσης, και το μαγνήσιο είναι απαραίτητο, γιατί συμβάλλει στη σωστή λειτουργία των μυών, του νευρικού και καρδιαγγειακού συστήματος και του μεταβολισμού. Μαγνήσιο βρίσκουμε στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στους ξηρούς καρπούς και τα δημητριακά ολικής άλεσης, αλλά και σε μεταλλικό νερό, πολύσιο με μαγνήσιο.
Αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο βήμα, για αύξηση του μεταβολισμού, πάνω από τα 50, αφού από τη μία κρατάει σε υψηλό επίπεδο τις καύσεις και από την άλλη συντηρεί και ενισχύει το μυϊκό σύστημα. Απαιτείται συνδυασμός από αερόβια άσκηση, όπως είναι το τρέξιμο, το γρήγορο περπάτημα, το κολύμπι, που βοηθούν στην ενεργοποίηση του μεταβολισμού, και αναερόβια άσκηση, (ασκήσεις αντίστασης με βάρη ή αλτηράκια) που βελτιώνει τη δύναμη και χτίζει μυϊκή μάζα.
Οι πρωτεϊνικές τροφές (κρέας, αβγό, κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι, τυρί, ψάρι και θαλασσινά) δίνουν υψηλή αίσθηση κορεσμού, ενισχύοντας το αίσθημα του γεμάτου στομαχιού. Με αυτό τον τρόπο χορταίνουν χωρίς να μας δίνουν πολλές θερμίδες (αν επιλέξουμε άπαχες επιλογές και τα ψήσουμε ή βράσουμε) και αποφεύγουμε τους πολλούς υδατάνθρακες.
Το πρωινό παραμένει σίγουρα το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το αδυνάτισμα, αλλά και τη διατήρηση του καλού μεταβολισμού αφού είναι ένας καθημερινός τρόπος για να ενεργοποιήσουμε το μεταβολισμό μας, μετά τις ώρες του βραδινού ύπνου. Σύμφωνα με έρευνες, η κατανάλωση πρωινού γεύματος μπορεί να αυξήσει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό περίπου 10% και όσο πιο συχνά τρώμε ένα υγιεινό πρωινό, τόσο μειώνουμε την πιθανότητα για διαταραχή του σωματικού βάρους μας.
Όσο πιο συχνά γεύματα κάνουμε μέσα στην ημέρα και όσο καλύτερα κατανέμουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε, τόσο ο μεταβολισμός μας λειτουργεί καλύτερα. Τρώγοντας μικρές ποσότητες κάθε 2-3 ώρες, κατά την διάρκεια της ημέρας, ο οργανισμό μας μπαίνει στη διαδικασία των συνεχών καύσεων, ενώ όταν αφήνουμε μεγάλα κενά, αυτό συμβάλλει στη μείωση του ρυθμού καύσεων.
Οι ακραίες και στερητικές δίαιτες, αν και μπορεί να έχουν άμεσα καλά αποτελέσματα κρύβουν τον κίνδυνο της μυϊκής απώλειας, μέσα από μυϊκό καταβολισμό, στοιχείο που μειώνει το μεταβολισμό. Έτσι, στην πραγματικότητα «καταστρέφουν» τον μεταβολισμό με αποτέλεσμα η επαναπρόσληψη βάρους και λίπους να γίνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα.
Υπάρχουν κάποια τρόφιμα ή συστατικά της διατροφής μας που μπορεί να επηρεάσουν το μεταβολικό μας ρυθμό. Έτσι, τα καυτερά τρόφιμα με κόκκινη πιπεριά, τσίλι, μπούκοβο και ταμπάσκο (περιέχουν μια ουσία, την καψαϊκίνη που αυξάνει τη θερμογόνο δράση των τροφών και συμβάλλει στις υψηλότερες καύσεις), καθώς και το πράσινο και κόκκινο πιπέρι φαίνεται ότι αυξάνουν, σε κάποιο μικρό βαθμός, τις καύσεις, και αυξάνουν αίσθημα του κορεσμού. Επίσης, ένα ακόμα διατροφικό στοιχείο, που συσχετίστηκε με την αύξηση του μεταβολισμού, είναι το πράσινο και μαύρο τσάι, που περιέχουν κάποιες ουσίες, που ονομάζονται κατεχίνες, και έχουν συνδεθεί με τη διέγερση του μεταβολισμού
Καταναλώνοντας, τουλάχιστον 8-10 ποτήρια νερό, και επιτυγχάνοντας τη σωστή ενυδάτωση του οργανισμού, βοηθούμε στην καλύτερη πέψη των τροφών, στην καλύτερη αφομοίωση των θρεπτικών συστατικών και στην αποβολή των άχρηστων παραπροϊόντων του μεταβολισμού. Με αυτό τον τρόπο βοηθούμε στην αύξηση του μεταβολισμού και στην καλύτερη λειτουργία του οργανισμού μας.
