Δημοφιλείς δίαιτες

 

Πολλές είναι οι δίαιτες ακραίας σύστασης που κατά καιρούς έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς, δίνοντας υποσχέσεις για γρήγορο, άκοπο, υγιεινό αποτέλεσμα στην απώλεια βάρους.

Η έρευνα πάνω στις λεγόμενες «πρωτεϊνικές» δίαιτες ξεκίνησε από τα μέσα του προ-προηγούμενου αιώνα, αν και έγινε ευρύτερα γνωστή στα μέσα μόλις του προηγούμενου αιώνα

Ίσως η πιο διάσημη «χημική» δίαιτα, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1972.  

Είναι μια δίαιτα:

υψηλή σε πρωτεΐνες (αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεγαλύτερο του 30% της θερμιδικής πρόσληψης, ενώ το προτεινόμενο ποσοστό δεν ξεπερνά το 15%),

υψηλή σε λίπος και

πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες (δεν ξεπερνούν τα 20 γρ ημερησίως )

Διαιτολόγια χαμηλά σε υδατάνθρακες (25-40% των συνολικών θερμίδων) και υψηλό ποσοστό ενέργειας από πρωτεΐνες και λίπος έχουν καλύτερα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα (6 μηνών), αλλά όχι μακροπρόθεσμα (12 μηνών) από τα άτομα που ακολουθούσαν ένα διαιτολόγιο χαμηλό σε λίπος (25-30%) και υψηλό σε υδατάνθρακες (55-60%). Περιλαμβάνει τροφές όπως: κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, τυρί, αβγά και αλλαντικά. Στηρίζεται στη διαδικασία της κέτωσης, δηλαδή της παραγωγής κετονοσωμάτων λόγω της ελλιπούς πρόσληψης υδατανθράκων και της χρήσης λίπους ως πηγή ενέργειας. Έχει γρήγορα αποτελέσματα λόγω κυρίως της μεγάλης απώλειας ούρων-υγρών.

Ø      Η εμφάνιση υπερλιπιδαιμίας

Ø      Η εμφάνιση ορθοστατικής υπότασης

Ø      Η αύξηση του ουρικού οξέος στο αίμα

Ø      Το αυξημένο φορτίο για τους νεφρούς

Ø      Η ανάπτυξη δυσκοιλιότητα λόγω της χαμηλής πρόσληψης ινών

Ø      Η συνεχής κόπωση

 

Άλλες τέτοιες δίαιτες:

 

Barry Sears Ph.D (1996)

Περιλαμβάνει την τακτική πρόσληψη τροφής ανά 3-4 ώρες. Μπορεί να προκαλέσει κόπωση, νευρικότητα, αδυναμία λόγω των χαμηλών υδατανθράκων. Όσοι υδατάνθρακες δίνονται πρέπει αν είναι ολικής άλεσης και οι πρωτεΐνες χαμηλού λίπους.

 

Δίαιτα Παλαιολιθικής Εποχής”
 Dr Richard Mackarness (1958)

 

            Dr. Blake Donaldson (1960)

 

 

Σε συγκριτική μελέτη με τίτλο ”Comparison of the Atkins, Ornish, Weight Watchers, and Zone Diets for weight Loss and Heart Disease Risk Reduction: A Randomised Trial” φάνηκαν τα ακόλουθα:

                                               

q     Όλες οι δίαιτες παρουσίασαν μια σημαντική μείωση του σωματικού βάρους τον 1ο χρόνο

q     Οι δίαιτες του Atkins και του Ornish είχαν τα χαμηλότερα ποσοστά διάρκειας παρακολού-θησης της δίαιτας, λόγω της αυστηρότητας του προγράμματος

q     Όλες οι δίαιτες (εκτός της Atkins) παρουσίασαν μια σημαντική μείωση στη μέση τιμή της LDL χοληστερίνης

q     Όλες οι δίαιτες (εκτός της Ornish) παρουσίασαν μια σημαντική αύξηση της HDL χοληστε-ρίνης

q     Οι χαμηλότερες σε CHO δίαιτες (Zone και Atkins) παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση στα τριγλυκερίδια και τη διαστολική πίεση

q     Τα αποτελέσματα της μείωσης του βάρους είχαν περισσότερο σχέση με τη διάρκεια του προγράμματος, παρά το είδος της δίαιτας.

 

 

«Οι απισχναντικές και αυστηρές δίαιτες είναι λανθασμένες. Οι δίαιτες που οδήγησαν στην έσχατη απίσχνανση είναι επικίνδυνες.» Ιπποκράτης, Αφορισμοί

 

 

Καμία επιστημονική βάση, δίαιτα που κυρίως στηρίζεται στην πιθανή ανοσολογική αντίδραση του κάθε οργανισμού μετά την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων. Απευθύνεται στην «ανάγκη» των ατόμων που ακολουθούν συχνά δίαιτες για κάτι πιο ελκυστικό και διαφορετικό. Αποκλείει συχνά απαραίτητα τρόφιμα όπως φρούτα και λαχανικά.

 

Ξεκίνησε από την Κλινική Mayo και απευθυνόταν σε άτομα με σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα που έπρεπε άμεσα να χάσουν βάρος για να υποβληθούν σε επεμβάσεις. Χαμηλή σε θερμίδες και λεύκωμα, αυστηρή και επίπονη. Δεν είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διατροφής και για αυτό αν ακολουθείται για πολλές μέρες μπορεί να αποβεί και επικίνδυνη για τον οργανισμό. 

 

Βασίζεται στο συνδυασμό τροφίμων, κυρίως ακριβών και ιδιαίτερων π.χ. εξωτικών φρούτων, εξειδικευμένων τυποποιημένων προϊόντων. Μπορεί να δημιουργήσει ζαλάδες ή δυσκολία στη συγκέντρωση.

 

Αυστηρή χορτοφαγική δίαιτα με πολύ περιορισμένες τις ζωικές τροφές και τα κορεσμένα λιπαρά. Επιτρέπει μόνο τα ασπράδια αβγού και τα γαλακτοκομικά με 0% λιπαρά. Αν και φαίνεται να λειτουργεί αποτοξινωτικά δεν είναι επαρκής δίαιτα και είναι δύσκολο να ακολουθηθεί.

 

Περιορίζει μόνο όσους υδατάνθρακες είναι πλήρως επεξεργασμένοι, ενώ επιτρέπει ζυμαρικά ολικής, ρύζι, ψωμί ολικής. Είναι δίαιτα πλούσια σε ίνες και καλά λιπαρά, ενώ προσφέρει υψηλό κορεσμό. Δεν είναι πλήρως τεκμηριωμένη.

 

Γλυκαιμικός δείκτης: ορίζεται η μαθηματική έκφραση της υπεργλυκαιμίας που προκύπτει, όταν τα υπό εξέταση τρόφιμα συγκριθούν με την υπεργλυκαιμία, που προκαλεί ποσότητα γλυκόζης ή η λήψη ψωμιού, που περιέχει την ίδια ποσότητα υδατανθράκων. Ο γλυκαιμικός δείκτης είναι ένα διατροφικό «εργαλείο» που αναπτύχθηκε πριν από χρόνια, από την ομάδα του Otto (1973) και του Jenkins(1981), με στόχο την ανάπτυξη και βελτίωση των διατροφικών συμβουλών και σύμφωνα με το οποίο τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες κατατάσσονται ανάλογα με την ικανότητά τους να αυξήσουν το σάκχαρο του αίματος ή να επηρεάσουν το σωματικό βάρος. Αρκετές μελέτες έχουν καταδείξει ευεργετικές επιδράσεις της δίαιτας με τροφές χαμηλού ΓΔ, όσο αφορά την πρόληψη ή τη θεραπεία σακχαρώδη διαβήτη, την παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ορισμένες μορφές καρκίνου, ιδιαίτερα του παχέος εντέρου και γενικά την υγεία .

Πιθανοί μηχανισμοί:

Δίαιτα χαμηλού GI προάγει κορεσμό ευκολότερα από ισοθερμιδική δίαιτα υψηλού GI,

w        Ο γλυκαιμικός δείκτης δεν είναι πάντα δείκτης υγιεινής διατροφής, κατάλληλης για την απώλεια ή τη διατήρηση του ιδανικού σωματικού βάρους.

w        Τα αναψυκτικά, τα δημητριακά πρωινού με ζάχαρη, οι σοκολάτες, τα παγωτά και οι χυμοί τύπου Νέκταρ με ζάχαρη, έχουν σε πολλές περιπτώσεις χαμηλές ή μέτριες τιμές ΓΔ.

w        Ο γλυκαιμικός δείκτης των τροφίμων μπορεί επίσης να μειωθεί με την προσθήκη λίπους ή την προσθήκη και την αντικατάσταση των σακχάρων όπως της φρουκτόζης και των αλκοολών της ζάχαρης, που ασφαλώς επιβαρύνει και το θερμιδικό τους φορτίο.

w        Τέλος, υπάρχουν περιπτώσεις αμυλούχων τροφίμων, όπου ο ΓΔ ενός τροφίμου ολικής είναι περίπου ίσος με το αντίστοιχο, ραφιναρισμένο τρόφιμο.

 

 

Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSci.SRD

Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος