Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2) αποτελεί μία παγκόσμια επιδημία, η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται στα αυξημένα ποσοστά παχυσαρκίας. Ο επιπολασμός του διαβήτη έχει ανέλθει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω αλλαγών στην διατροφική συμπεριφορά των ανθρώπων. Συγκεκριμένα, η μειωμένη κατανάλωση λαχανικών, φρούτων και οσπρίων, σε συνδυασμό με την αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, προϊόντων ζωικής προέλευσης και ζαχαρούχων ποτών, φαίνεται να αποτελούν τα βασικότερα αίτια της ραγδαίας αύξησης των περιστατικών ΣΔτ2 διεθνώς.
Την τελευταία δεκαετία, οι «plant-based» δίαιτες έχουν συσχετιστεί με πολλαπλά οφέλη για την υγεία, όπως είναι η βελτίωση της ινσουλινοαντίστασης, της δυσλιπιδαιμίας, της υπέρτασης και της παχυσαρκίας. Αυτά οφείλονται στην υψηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών, διαιτητικών ινών, αντιοξειδωτικών και φυτοχημικών, στην χαμηλή κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών και στην υψηλή πρόσληψη φυτικής πρωτεΐνης.
Όσον αφορά την πρόληψη και αντιμετώπιση του ΣΔτ2, η φυτική διατροφή έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο επιπολασμό ΣΔτ2, σε σύγκριση με μη χορτοφαγικές δίαιτες, κυρίως λόγω της αποτελεσματικής διαχείρισης του σωματικού βάρους καθώς χαρακτηρίζεται από μειωμένη θερμιδική πυκνότητα και πρόσληψη χοληστερόλης. Σε μια μελέτη του Χάρβαρντ με περισσότερους από 200.000 συμμετέχοντες, 16.162 άτομα ανέπτυξαν διαβήτη κατά την διάρκεια της παρακολούθησης. Αναφέρθηκε ότι όταν οι συμμετέχοντες υιοθέτησαν ένα φυτικό διατροφικό πρόγραμμα, με βάση τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά, χαμηλό σε επεξεργασμένα δημητριακά, ζαχαρούχα ποτά και κρέας, ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη μειώθηκε κατά 34%.
Επιπρόσθετα, σε μια πρόσφατη μετα-ανάλυση φάνηκε ότι ο κίνδυνος για ΣΔτ2 μειώθηκε έως και 81% έπειτα από υψηλή κατανάλωση φυτικών τροφίμων και ταυτόχρονη αποφυγή τροφίμων ζωικής προέλευσης και επεξεργασμένων τροφίμων. Η κατανάλωση κρέατος αποδεδειγμένα αυξάνει τον κίνδυνο διαβήτη. Σε μία άλλη έρευνα παρατηρήθηκε ότι η κατανάλωση ζωικής πρωτεϊνης οδήγησε σε υψηλότερη επίπτωση του ΣΔτ2. Οι ερευνητές διαπίστωσαν, επίσης, ότι η αντικατάσταση του 5% της ενεργειακής πρόσληψης με φυτικές πρωτεΐνες σχετίζεται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης ΣΔτ2 κατά 23%.
Στοιχεία από μελέτες παρατήρησης και μελέτες παρέμβασης αναδεικνύουν τα οφέλη της φυτικής διατροφής και στην αντιμετώπιση των βασικών μακροαγγειακών και μικροαγγειακών επιπλοκών του ΣΔτ2. Σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο, αύξηση της κατανάλωσης φυτικών πρωτεΐνών συσχετίζεται με μείωση του κινδύνου για θνησιμότητα. Ακόμη, η plant-based διατροφή έχει ευεργετική επίδραση στην νευροπάθεια σε διαβητικά άτομα. Η επίδραση μιας φυτικής διατροφής στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεν έχει μελετηθεί ακόμα διεξοδικά.
Ωστόσο, φαίνεται να είναι αποτελεσματική στον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου εμφάνισης αμφιβληστροειδοπάθειας, συμπεριλαμβανομένης της γλυκαιμίας, της αρτηριακής πίεσης και των λιπιδίων.
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι μία από τις κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως σε ασθενείς με ΣΔτ2. Μελέτες έχουν δείξει ότι μια χορτοφαγική δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά μπορεί να μειώσει δραστικά την ολική χοληστερόλη και την LDL χοληστερόλη μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Από μελέτη που διεξήχθη, το 89% των προσκολλημένων ασθενών σε μια δίαιτα με βάση φυτά (χωρίς κρέας, πουλερικά, ψάρια κτλ), το ποσοστό καρδιαγγειακών συμβάντων ήταν ασυνήθιστα χαμηλό: 0,6% έναντι του 62% μεταξύ της ομάδας των μη συμμορφούμενων ασθενών.
Συμπερασματικά, ο ΣΔτ2 αποτελεί μία παγκόσμια επιδημία και ο επιπολασμός του έχει ανέλθει σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας των διαφόρων αλλαγών στην διατροφική συμπεριφορά των ανθρώπων. Τα τελευταία χρόνια, ένας πολλά υποσχόμενος τρόπος διατροφικής διαχείρισης και αντιμετώπισης του ΣΔτ2 είναι η plant-based διατροφή. Αυτή έχει συσχετιστεί με μειωμένα ποσοστά παχυσαρκίας, υπέρτασης, υπεριλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρκίνου. Τέλος, δεδομένα υποστηρίζουν ότι η φυτική διατροφή συμβάλλει στη βελτίωση της ινσουλινοαντίστασης και στην μείωση των βασικών μακροαγγειακών και μικροαγγειακών επιπλοκών του ΣΔτ2. Συνεπώς, από τα παραπάνω γίνεται κατανοητή η σημαντική επίδραση της φυτικής διατροφής στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του ΣΔτ2 και των συννοσηροτήτων του.
Κείμενο από την ιστοσελίδα της ΕΔΕ από τους: Ντοά Ευαγγελία, Παπαμιχάλη Ισιδώρα, Σημαντηράκη Μαρία, Χάρη Δημοσθενόπουλο
