Οι συνέπειες από την δουλειά σε κυλιόμενες βάρδιες

Πριν από λίγες εβδομάδες, μία νέα μελέτη έδειξε πως οι γυναίκες που άλλοτε δουλεύουν μέρα και άλλοτε νύχτα, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν τύπου 2 διαβήτη.

Αιτία γι’ αυτό το γεγονός πως μοιραία υιοθετούν… αλλοπρόσαλλες διατροφικές συνήθειες και πάσχουν από έλλειψη ύπνου, που σταδιακά τις οδηγούν σε αύξηση του σωματικού βάρους – και ο τύπου 2 διαβήτης κατ’ εξοχήν οφείλεται στην παχυσαρκία και σε ό,τι αυτή επιφέρει.

Το χειρότερο είναι πως, σύμφωνα με τη μελέτη, έστω και 3 χρόνια να δουλεύει μια γυναίκα με κυλιόμενο ωράριο, αυξάνεται κατά 20% ο κίνδυνος διαβήτη, ενώ αν εργάζεται τουλάχιστον 20 χρόνια δίχως σταθερό ωράριο, οι πιθανότητές της αυξάνονται κατά σχεδόν 60%.

Την μελέτη πραγματοποίησαν επιστήμονες από την Σχολή Επιδημιολογίας & Δημοσίας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, με επικεφαλής τον φημισμένο καθηγητή Φρανκ Χου. Όπως δήλωσε ο καθηγητής, η αύξηση αυτή είναι σημαντική και το εύρημα μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις για την δημόσια υγεία, δεδομένου ότι το ένα πέμπτο του εργατικού δυναμικού απασχολείται σε κυλιόμενες βάρδιες, που συμπεριλαμβάνουν και εργασία τη νύχτα.

Πως μπορεί όμως η δουλειά πότε μέρα και πότε νύχτα, να μας αρρωσταίνει; Η αιτία, κατά τον δρα Χου, κρύβεται στους κιρκάδιους ρυθμούς μας – στο βιολογικό μας ρολόι, δηλαδή – οι οποίοι παίζουν καθοριστικό ρόλο (και) στη διατήρηση της ισορροπίας του μεταβολισμού του σακχάρου.

Η νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό «PLoS Medicine», πραγματοποιήθηκε σε 177.184 εθελόντριες, τις οποίες παρακολουθούσαν οι επιστήμονες επί δύο δεκαετίες. Η αύξηση του κινδύνου διαβήτη κυμαινόταν από 5% σε όσες εργάζονταν με κυλιόμενο ωράριο επί μόλις 1 ή 2 χρόνια, έως 58% σε όσες εργάζονταν πότε νύχτα, πότε πρωί και πότε απόγευμα επί τουλάχιστον 20 χρόνια.

Το εύρημα αυτό υποστηρίζει εκείνα προγενέστερων μελετών, οι οποίες έχουν συσχετίσει το κυλιόμενο ωράριο σε άνδρες και γυναίκες με πολλά δεινά για την υγεία, όπως αυτά που ακολουθούν:

* Καρδιαγγειακά προβλήματα. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κουήνς, στο Κίνγκστον του Οντάριο, αξιολόγησαν 227 εθελόντριες, ηλικίας 22 έως 66 ετών, οι οποίες είχαν κυλιόμενο ωράριο εργασίας και διαπίστωσαν πως σχεδόν οι τέσσερις στις δέκα (το 38%) είχαν υπέρταση και το 60% είχαν αυξημένη περίμετρο μέσης, δηλαδή κοιλιακή παχυσαρκία.

Επιπλέον, σχεδόν η μία στις πέντε από τις 40άρες και άλλες τόσες από τις 50άρες, είχαν τουλάχιστον τρεις παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρδιοπάθειας και συνεπώς έπασχαν από μεταβολικό σύνδρομο.

Όσο υψηλότερη είναι η πίεση και η περίμετρος της μέσης, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού, ενώ το μεταβολικό σύνδρομο αποτελεί από μόνο του μείζονα παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά προβλήματα.

Οι εθελόντριες ήταν νοσηλεύτριες, τεχνικοί εργαστηρίων και διοικητικοί υπάλληλοι σε δύο νοσοκομεία του νοτιανατολικού Οντάριο.

* Σοβαρή διαταραχή του ύπνου. Σύμφωνα με ειδικούς από το Εργαστήριο Χρονοβιολογίας & Ύπνου του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), οι εργαζόμενοι σε εναλλασσόμενες βάρδιες εμφανίζουν πολλές διαταραχές του ύπνου,όπως φτωχή ποιότητα ύπνου, δυσκολία στο ν’ αποκοιμηθεί το άτομο, πολλά και συχνά ξυπνήματα, αϋπνία, κόπωση που δεν εξαφανίζεται μετά τον ύπνο, διαταραχές στη συμπεριφορά (όπως οξυθυμία, αίσθημα αδιαθεσίας, ξεσπάσματα οργής), σωματικές διαταραχές (όπως δυσπεψία, πόνο στην κοιλιά, έλκος στομάχου) και μειωμένη απόδοση στην εργασία.

Επίσης οι εργαζόμενοι αυτοί συχνά χρειάζονται υπνωτικά σκευάσματα για να κοιμηθούν.

* Καρκίνος. Μελέτες έχουν δείξει πως όσοι εργάζονται με εναλλασσόμενες βάρδιες για πάνω από 15 χρόνια, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν καρκίνο.

Ειδικά στις γυναίκες έχει παρατηρηθεί αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού, πιθανώς λόγω μειωμένης έκκρισης της ορμόνης μελατονίνη, η οποία θεωρείται προστατευτικός παράγοντας που αναστέλλει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων.

* Πονοκέφαλος, μειωμένη λίμπιντο. Αρκετές μελέτες έχουν συσχετίσει το κυλιόμενο ωράριο επί περισσότερα από 15 χρόνια με μεγαλύτερα ποσοστά πονοκεφάλων και μειωμένη σεξουαλικότητα, που κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή των εργαζομένων.

* Ατυχήματα στη δουλειά. Εκτός από τις πιθανές συνέπειες στην υγεία των εργαζομένων, όσοι δουλεύουν με κυλιόμενο ωράριο είναι και πιο επιρρεπείς σε ατυχήματα και λάθη εν όσω εργάζονται – κάτι που προφανώς οφείλεται στηναποσύνδεση των γνωστικών λειτουργιών και του ύπνου, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Για να προστατευθεί ο εργαζόμενος απ’ όλα αυτά, πρέπει να τηρεί τις συστάσεις για υγιεινή ζωή, συνιστούν ειδικοί από την Κλινική Μάγιο, στο Ρόστεστερ της Μινεσότα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει να μην καπνίζουν, να ακολουθούν υγιεινή διατροφή, να διατηρούν φυσιολογικό σωματικό βάρος, να ασκούνται καθημερινά, να προστατεύονται από τον ήλιο και να αποφεύγουν την υπερκατανάλωση αλκοόλ.

Αν, εξάλλου, δουλεύει κανείς νύχτα (11 το βράδυ με 7 το πρωί) καλό είναι να μην πέσει για ύπνο το πρωί (π.χ. 8 με 3 το μεσημέρι) αλλά να επιλέξει να κοιμηθεί από το μεσημέρι και μετά (λ.χ. από τις 2 έως τις 10 το βράδυ). Έχει διαπιστωθεί πως αυτό το μοντέλο ύπνου, είναι πιο «φιλικό» για το βιολογικό ρολόι.

Επιπλέον, ο δρ Ράμαν Μαλχότρα, επίκουρος καθηγητής Νευρολογίας και διευθυντής στο Κέντρο Διαταραχών Ύπνου του Πανεπιστημίου του Σαιντ Λούις, συνιστά να αποφεύγεται η έντονη έκθεση στο φως μετά τη νυχτερινή βάρδια (να φοράτε γυαλιά ηλίου), να αποφεύγονται οι έντονες δραστηριότητες πριν από τον μεσημβρινό ύπνο, ναξυπνάει κανείς τουλάχιστον 1 ώρα πριν αρχίσει η βάρδιά του και να φροντίσει, όταν κοιμάται, να μην τον ενοχλήσει κανείς.