Τι μας παχαίνει τελικά;
Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSci.SRD
Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος
Προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών
Οι παράγοντες που έχουν κατά καιρούς συσχετιστεί με την αύξηση του βάρους και την εμφάνιση παχυσαρκίας είναι πολλοί και έχουν σχέση τόσο με την ίδια τη διατροφή (ποσοτικά και ποιοτικά) όσο και το γενικότερο τρόπο ζωής και το ενεργειακό ισοζύγιο (σχέση θερμιδικής κατανάλωσης και θερμιδικής πρόσληψης. Κάποιοι από τους βασικότερους παράγοντες είναι:
Το άστατο πρόγραμμα διατροφής: Συγκεκριμένα έχει βρεθεί ότι το τσιμπολόγημα μεταξύ των γευμάτων και οι μεγάλες μερίδες αποτελούν βασικό παράγοντα αύξησης του σωματικού βάρους. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί δεν γίνεται απόλυτα συνειδητό το πόσο τρώμε.
Οι θερμίδες που καταναλώνουμε: Καταναλώνοντας είτε μεγάλο όγκο συνολικά φαγητού είτε τρόφιμα με μεγάλο ενεργειακό φορτίο καταλήγουμε να δίνουμε περισσότερες θερμίδες, από αυτές που καλύπτουν τις πραγματικές μας ενεργειακές ανάγκες.
Μέγεθος μερίδας: Το πόσο μεγάλη μερίδα τρώμε και πόσο συχνά τρώμε μεγάλες μερίδες από επιβαρυντικά φαγητά επηρεάζει απόλυτα το βάρος μας. Έχει βρεθεί ότι τις τελευταίες δεκαετίες τόσο οι μερίδες στο σπίτι (μεγαλύτερα σερβίτισα και πιάτα) όσο και στο φαγητό έξω βαραίνει με επιπλέον θερμίδες καθημερινά το διαιτολόγιο μας.
Λίπος: Αποτελεί σίγουρα το βασικό υπεύθυνο για την αύξηση βάρους. Τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά όπως είναι τα τηγανιτά, τα καπνιστά κρέατα, αλλαντικά π.χ. ζαμπόν, λουκάνικα, τα πλήρη σε λιπαρά γαλακτοκομικά, λιπαρές σάλτσες, γλυκά, έτοιμα σνακ όπως πατατάκια αλλά και η μεγάλη ποσότητα ελαιολάδου στα φαγητά και στις σαλάτες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αύξηση του λίπους στο σώμα και τελικά του βάρους.
Έτοιμο φαγητό από έξω: Το φαγητό που τρώμε εκτός σπιτιού είναι συνήθως αρκετά υψηλό σε θερμίδες, με λιπαρά κυρίως κορεσμένα, υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, φτωχό σε φυτικές ίνες και συχνά πολύ πλούσιο σε σάκχαρα, όταν συνοδεύεται από αναψυκτικό αλλά όχι μόνο. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότιαπό ένα πλήρες μενού ταχυφαγείου πολλές φορές καλύπτουμε τις συνολικές θερμίδες που θα έπρεπε να πάρουμε σ εμία μέρα.
Υψηλή πρόσληψη απλών υδατανθράκων: αν και η ζάχαρη έχει πολύ λιγότερες μερίδες από το λίπος όταν λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες αποθηκεύεται στον οργανισμό μας σαν λίπος. Επίσης τα γλυκά ροφήματα και εδέσματα μας κάνουν να πεινάσουμε πολύ πιο γρήγορα.
Περιορισμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών: δεδομένου ότι είναι χαμηλά σε θερμίδες και πλούσια σε ίνες η κατανάλωση τους μς προσφέρεις κορεσμό με χαμηλό θερμιδικό φορτίο. Έτσι, όταν δεν καταναλώνουμε συχνά τις μικρομερίδες που πρέπει οδηγούμαστε στην αυξημένη κατανάλωση λιπαρών τροφίμων.
Η ταχύτητα με την οποία καταναλώνουμε τροφή: Έχει βρεθεί ότι όσοι τρώνε γρήγορα καταναλών τελικά περισσότερη ποσότητα φαγητού, δεδομένου ότι δεν δίνουν το χρόνο στα κέντρα υποθαλάμου (πείνας – κορεσμού) να ενεργοποιηθούν και να σταματήσουμε να τρώμε όταν πραγματικά χορτάσουμε.
Η κατανάλωση φαγητού μπροστά στην τηλεόραση ή τον υπολογιστή: πολλές είναι οι μελέτες που συσχετίζουν την κατανάλωση φαγητού μπροστά από μια οθόνη με την αύξηση του βάρους και την παιδική ειδικά παχυσαρκία.
Άσκηση-σωματική δραστηριότητα: Είναι φανερό πως ο παθητικός τρόπος ζωής και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα δημιουργεί ένα θετικό ισοζύγιο ενέργειας και προκαλεί αύξηση βάρους.
Ώρες ύπνου: Τα τελευταία χρόνια ένας φαινομενικά ανεξάρτητος παράγοντας όπως είναι η διάρεκια του ύπνου έχει θεωρηθεί ως σημαντικός για μεταβολικά νοσήματα όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης. Για το λόγο αυτό ένας ικανοποιητικός σε διάρκεια και ποιότητα ύπνος ξεκουράζει το σώμα και ρυθμίζει το ορμονικό σύστημα ώστε να ρυθμιστεί έτσι και η ανάγκη για πρόσληψη φαγητού.
