Προϊστάμενου του Διαιτολογικού Τμήματος στο ΓΝΑ «Λαϊκό»
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι πολυπαραγοντικά νοσήματα που αποτελεούν σημαντικότερη αιτία θανάτου στους άνδρες ηλικίας 35-55 χρονών και μία από τις σημαντικότερες αιτίες θανάτου στις γυναίκες στις χώρες δυτικού κόσμου.
Έχει δειχθεί ότι το αλκοόλ έχει μια σταθερή σχέση με τη μείωση της επίπτωσης της καρδιαγγειακής νόσου, όταν η κατανάλωσή του είναι χαμηλή ή μέτρια, σύμφωνα με την ΑΗΑ, ενώ όσοι καταναλώνουν μικρές έως μέτριες ποσότητες αλκοόλ (light to moderate drinkers) φαίνεται να έχουν μακροβιότητα, σε σχέση με τους μη πότες ή αυτούς που υπερβάλλουν στην κατανάλωση αλκοόλ (heavy drinkers). Η American Heart Association αναφέρει μάλιστα ότι, όσοι καταναλώνουν 1-2 ποτήρια αλκόολ την ημέρα, τείνουν να έχουν μικρότερη πιθανότητα για θάνατο από χρόνια νόσο. Οι επιδράσεις του αλκοόλ στην καρδιά είναι λοιπόν ακόμα θέμα συζήτησης και η υπερκατανάλωση της μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς τη λειτουργικότητά της.
Γενικά, για τις γυναίκες μέτρια ποσότητα θεωρείται η κατανάλωση μέχρι ενός ποτηριού αλκοόλ την ημέρα και αντίστοιχα για τους άντρες μέχρι 2 ποτηριών την ημέρα, ενώ ποσότητα που ξεπερνά τα παραπάνω όρια θεωρείται μεγάλη.
Οι περισσότερες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει μία σχέση μορφής U ή J (U- or J-shaped relation), ανάμεσα στην κατανάλωση αλκοόλης και την είπτωση της καρδιαγγειακής νόσου, αν και οι μηχανισμοί που «κρύβονται» πίσω από τη σχέση αυτή δεν είναι πλήρως γνωστοί. Οι μελέτες αυτές, λοιπόν, υποδεικνύουν ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλης σχετίζεται με χαμηλότερη θνησιμότητα, ενώ η υψηλή κατανάλωση με υψηλή θνησιμότητα από καρδιαγγειακή νόσο. Τέλος, μελέτες όπως η Framingham Heath study αναδεικνύουν την προστατευτική δράση της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλης.
Αν και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ έχει οφέλη για την υγεία, εντούτοις η υπέρμετρη κατανάλωση φαίνεται ότι αυξάνει την αρτηριακή πίεση, σκληραίνει τα αγγεία και οδηγεί σε πιο άκαμπτους καρδιακούς μυς, ανάμεσα στους άντρες πότες, ενώ στις γυναίκες η υψηλή κατανάλωση σχετίζεται με την υπερτροφία της καρδιάς. Μϊα συνολική κατανάλωση πάνω από 21 μονάδες αλκοόλ από άντρες, την εβδομάδα, και πάνω από 14 μονάδες από γυναίκες, δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο για καρδιοπάθεια, καρδιακή ανεπάρκεια και εγκεφαλικό.
Προβλήματα όπως οι αρρυθμίες, η σκλήρυνση των αρτηριών, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος, η μυοκαρδιοπάθεια και η αύξηση της αρτηριακής πίεσης έχουν φανεί να αποτελούν προβλήματα σχετιζόμενα με την υψηλή κατανάλωση αλκοόλης.
Η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλης έχει ενοχοποιηθεί για την αύξηση των διαταραχών του καρδιακού ρυθμού (αρρυθμίες), τον κίνδυνο αιφνιδίου καρδιακού θανάτου και τη σημαντική αύξηση του κινδύνου κολπικής μαρμαρυγής. Αντίθετα, η μέτρια κατανάλωση μειώνει τον κίνδυνο, ακόμα και σε σχέση με εκείνους που δεν πίνουν καθόλου, έχει ευνοϊκή επίδραση στην εμφάνιση στεφανιαίας νόσου και μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Παράλληλα με τις άμεσες επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης αλκοόλης στο καρδιαγγειακό σύστημα και στην αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου φαίνεται ότι, υπάρχουν και έμμεσες επιπτώσεις. Σχετικές μελέτες, έχουν δείξει πως, οι επιβλαβείς επιδράσεις του αλκοόλ στην υγεία, μπορεί να σχετίζονται και με τις διατροφικές συνήθειες των ατόμων, που καταναλώνουν αλκοόλ, πέρα από τις συνιστώμενες ποσότητες.
H υψηλή κατανάλωση αλκοόλ συσχετίστηκε, μέσα από επιδημιολογικές μελέτες, με μία συνολικά υψηλή ενεργειακή πρόσληψη, με υψηλή κατανάλωση πρωτεϊνών και λιπών, με υψηλότερη πρόσληψη χοληστερόλης και λιπαρών οξέων (κυρίως λόγω των τροφίμων που μπορεί να τη συνοδεύουν), αλλά και ρετινόλης, σίδηρου και βιταμίνης Ε. Έτσι, τρόφιμα όπως τυριά, πατάτες, λάδι, ψωμί και δημητριακά πρωινού φαίνεται να καταναλώνονται σε υψηλότερες ποσότητες, ενώ λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα, λιγότερο.
Επίσης, στοιχεία από βαρείς αλκοολικούς έδειξαν ότι αυτοί είχαν χαμηλότερη κατανάλωση γάλακτος, δημητριακών ολικής αλέσεως, φυτικών ινών, φολικού οξέος, βιταμίνης C και σιδήρου και υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης D, μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, πρωτεΐνών και λιπών, σε σχέση με άτομα που έπιναν λιγότερο
Αν και η θετική επίδραση της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλης, στην υγεία, είναι σχεδόν καθολικά αποδεκτή, η υπέρμετρη κατανάλωση φαίνεται πως αντισταθμίζει τα θετικά στοιχεία και επιβαρύνει περισσότερο την υγεία, αυξάνοντας παραμέτρους του καρδιομεταβολικού κινδύνου. Επίσης, υπάρχουν ακόμα αμφισβητούμενα θέματα που αφορούν τη σχέση κατανάλωσης αλκοόλ και καρδιαγγειακής νόσου, σε σχέση με τους τύπους των αλκοολούχων ποτών (κρασί, μπύρα κ.ά.), την ιδανική ποσότητα πρόσληψης που σχετίζεται με το όφελος της υγείας, καθώς και τη συχνότητα και το μοτίβο της κατανάλωσης.
· Alkerwi A, Boutsen M, Vaillant M, Barre J, Lair ML, Albert A, Guillaume M, Dramaix M. Alcohol consumption and the prevalence of metabolic syndrome: a meta-analysis of observational studies. Atherosclerosis. 2009 Jun;204(2):624-35.
· American Heart Association Nutrition Committee, Lichtenstein AH, Appel LJ, Brands M, Carnethon M, Daniels S, Franch HA, Franklin B, Kris-Etherton P, Harris WS, Howard B, Karanja N, Lefevre M, Rudel L, Sacks F, Van Horn L, Winston M, Wylie-Rosett J. Diet and lifestyle recommendations revision 2006: a scientific statement from the American Heart Association Nutrition Committee. Circulation. 2006 Jul 4;114(1):82-96.
· Bos S, Grobbee DE, Boer JM, Verschuren WM, Beulens JW Alcohol consumption and risk of cardiovascular disease among hypertensive women. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil. 2010 Feb;17(1):119-26.
· Costanzo S, Di Castelnuovo A, Donati MB, Iacoviello L, de Gaetano G. Wine, beer or spirit drinking in relation to fatal and non-fatal cardiovascular events: a meta-analysis. Eur J Epidemiol. 2011 Nov;26(11):833-50.
· Gigleux I, Gagnon J, St-Pierre A, Cantin B, Dagenais GR, Meyer F, Després JP, Lamarche B. Moderate alcohol consumption is more cardioprotective in men with the metabolic syndrome. J Nutr. 2006 Dec;136(12):3027-32.
· Panagiotakos DB, Kourlaba G, Zeimbekis A, Toutouzas P, Polychronopoulos E. The J-shape association of alcohol consumption on blood pressure levels, in elderly people from Mediterranean Islands (MEDIS epidemiological study). J Hum Hypertens. 2007 Jul;21(7):585-7.
· Pitsavos C, Makrilakis K, Panagiotakos DB, Chrysohoou C, Ioannidis I, Dimosthenopoulos C, Stefanadis C, Katsilambros N. The J-shape effect of alcohol intake on the risk of developing acute coronary syndromes in diabetic subjects: the CARDIO2000 II Study. Diabet Med. 2005 Mar;22(3):243-8.
· Snow WM, Murray R, Ekuma O, Tyas SL, Barnes GE. Alcohol use and cardiovascular health outcomes: a comparison across age and gender in the Winnipeg Health and Drinking Survey Cohort. Age Ageing. 2009 Mar; 38(2):206-12.
