Οι βιταμίνες και τα μέταλλα χρησιμοποιούνται συνήθως ως συμπληρώματα διατροφής, για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των χρόνιων ασθενειών. Στο National Health and Nutrition Examination Survey III (1988-1994), σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού των ΗΠΑ ανέφερε ότι χρησιμοποιούσε τουλάχιστον ένα διατροφικό συμπλήρωμα. Επίσης, ένα “πολυβιταμινούχο” συμπλήρωμα ήταν το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο σκεύασμα αυτής της κατηγορίας στις ΗΠΑ, ενώ φάνηκε ότι οι Αμερικανοί ξοδεύουν περίπου 11.800.000.000 δολάρια, κάθε χρόνο, για τα συμπληρώματα βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων. Σε ότι αφορά τη χώρα μας οι υπάρχουσες πληροφορίες υποδεικνύουν μία επίσης μεγάλη κατανάλωση παρόμοιων σκευασμάτων.
Πρόσφατα, το επισημονιό περιοδικό Annals of Internal Medicine, που εκδίδεται από το American College of Physicians, (τεύχος Δεκεμβρίου 2013) δημοσίευσε μία ανασκόπιση (μετανάλυση) 26 προγενέστερων, που αφορούσαν τα συμπληρώματα διατροφής και συγκεκριμένα συμπληρώματα βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων, το ρόλο τους στην πρόληψη συγκεκριμένων νοσημάτων και την αναγκαιότητα της λήψης τους, από τον γενικό πληθυσμό (450.000 άτομα).
Οι μελετητές καταλήγουν στο ότι «τα περισσότερα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα είναι αναποτελεσματικά και δεν εμποδίζουν την εμφάνιση χρόνιων ασθενειών ή το θάνατο, και ίσως η χρήση τους να μην είναι δικαιολογημένη και απαραίτητη». Εξέφρασαν λοιπόν τους προβληματισμούς και τις επιφυλάξεις τους για τη χρήση των πολυβιταμινών, ως μέσο πρόληψης ασθενειών και διαταραχών της υγείας, δεδομένου ότι η χρήση τους είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και επενδύονται δισεκατομμύρια παγκοσμίως στη συγκεκριμένη αγορά. Να επισημάνουμε ότι οι συγγραφείς δεν αναφέρονταν στη θεραπευτική χορήγηση μεμονωμένων στοιχείων π.χ. σίδηρος στη σιδηροπενική αναιμία, αλλά μόνο στην ενδεχόμενη προληπτική ενέργεια.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι δεν βρέθηκε κανένα αποδεικτικό στοιχείο για το ότι τα συμπληρώματα διατροφής, που επιλέγησαν, είχαν κάποια επίπτωση στην εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, καρκίνου ή θνησιμότητας σε υγιή άτομα, χωρίς γνωστές διατροφικές ελλείψεις. Εξ άλλου, ορισμένα συμπληρώματα μπορεί να είναι ακόμα και βλαβερά.
Από όλες τις μελέτες, μόνο σε δύο φάνηκε να υπάρχει ένα μικρό, σχετικά οριακής, σημασίας όφελος από τη λήψη πολυβιταμίνης για τον καρκίνο στους άνδρες, αλλά όχι και για τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Συμπερασματικά, οι επιστήμονες που δημοσίευσαν τη σημαντική αυτή ανασκόπιση αναφέρουν ότι δεν βρέθηκε καμία ένδειξη, για οποιαδήποτε επίδραση των διατροφικών δόσεων βιταμινών ή ανόργανων αλάτων, για καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνο ή θνησιμότητα, σε υγιή άτομα, χωρίς γνωστές διατροφικές ελλείψεις, για τη μέγιστη πλειοψηφία των συμπληρωμάτων που εξέτασαν.
Τα οφέλη για την υγεία και ειδικότερα για την πρόληψη συγκεκριμένων νοσημάτων από τη λήψη των συμπληρωμάτων βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων παραμένουν, σύμφωνα με την αναφερθείσα μελέτη, μάλλον πρακτικώς περιορισμένα ή και ανύπαρκτα. Ταυτόχρονα υπάρχουν αποδείξεις ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια έχει σημαντικά οφέλη, εφόσον βέβαια αυτά καταναλώνονται στις ποσότητες και με τη συχνότητα που πρέπει.
- Χαρίλαος Δημοσθενόπουλος, Προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος ΓΝΑ Λαϊκό.
- Νικόλαος Κατσιλάμπρος, Ομότιμος καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ
