Η επίσημη ονομασία για το λιπώδες ήπαρ ήταν μέχρι πρόσφατα η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος ή NAFLD (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease). Ήταν ένας όρος που είχε καθιερωθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 για να περιγράψει ασθενείς που χωρίς να καταναλώνουν αλκοόλ είχαν έντονη εναπόθεση λίπους στο συκώτι (ήπαρ) παρόμοια με αυτή που παρατηρείται σε ασθενείς με κατάχρηση αλκοόλ. Γρήγορα διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με NAFLD ήταν συνήθως υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και συχνά έπασχαν από σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση και αυξημένα λιπίδια στα πλαίσια του λεγόμενου μεταβολικού συνδρόμου. To 2023, ομάδα ειδικών από όλες τις μεγάλες ηπατολογικές επιστημονικές εταιρείες μαζί με συλλόγους ασθενών συγκεντρώθηκαν και αποφάσισαν μέσα από μια συγκεκριμένη διαδικασία την αλλαγή της ονομασίας από NAFLD σε MASLD (Metabolic dysfunction-Associated Steatotic Liver Disease).
Η διαιτολογική θεραπεία της MASLD/NAFLD
Επιστημονικοί οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικανικής Εταιρείας για τη Μελέτη των Νοσημάτων του Ήπατος (AASLD), της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Ήπατος (EASL) και άλλων ιατρικών φορέων, δίνουν τις δικές τους συστάσεις διατροφής και τρόπου ζωής για τη διαχείριση αυτών των παθήσεων, και για το διάστημα οι καταστάσεις αυτές δεν αντιμετωπίζονται με συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή. Ακολουθεί μια επισκόπηση των οδηγιών:
- Μείωση προσλαμβανομένων θερμίδων για απώλεια βάρους
Ο βασικότερος στόχος για την αντιμετώπιση της νόσου είναι η έστω και μέτρια απώλεια του σωματικού βάρους. Έστω και μία μείωση της τάξης του 5-10% του συνολικού σωματικού βάρους θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματική δεδομένου ότι η απώλεια βάρους μπορεί να βελτιώσει την ιστολογία του ήπατος, να μειώσει το ηπατικό λίπος και να μειώσει τους δείκτες φλεγμονής και ίνωσης σε ασθενείς με MASLD/NAFLD.
- Υιοθέτηση μεσογειακής ή δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά
Το μεσογειακό πρότυπο δίνει έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τις άπαχες πρωτεΐνες (ιδιαίτερα από τα ψάρια), τα υγιεινά και «καλά» λίπη (ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς) και την περιορισμένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος.
- Αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών
Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν επίσης την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες όπως δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά και όσπρια. Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην πέψη, βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη και μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του σπλαχνικού λίπους, το οποίο σχετίζεται με τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ.
- Ενσωμάτωση πρωτεϊνών, ιδιαίτερα φυτικής προέλευσης
Στο διαιτολόγιο είναι σημαντικό να περιλαμβάνονται διαιτητικές πηγές πρωτεϊνών όπως όσπρια, ξηροί καρποί, σπόροι, τόφου (στα φυτοφαγικά διαιτολόγια) παράλληλα με τα γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και τα ψάρια.
- Αποφυγή αλκοόλ ή ελαχιστοποίηση της πρόσληψης
Η πλήρης αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλης είναι ιδανική, καθώς ακόμη και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει τη βλάβη του ήπατος σε MASLD/NAFLD. Γνωρίζοντας πλέον ότι το αλκοόλ αυξάνει το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή στο ήπαρ είναι σημαντικό να περιορίζεται δραστικά η κατανάλωση του.
- Τακτική Φυσική Δραστηριότητα
Παράλληλα με μία διατροφή με τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι σημαντική και μία τουλάχιστον 150 λεπτών μέτρια αερόβια δραστηριότητα εβδομαδιαίως, μαζί με προπόνηση με αντιστάσεις (βάρη) δύο φορές την εβδομάδα. Η άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, μειώνει το ηπατικό λίπος και υποστηρίζει τη συνολική διαχείριση βάρους.
- Κατανάλωση καφέ
Αν και για χρόνια ο καφές θεωρούνταν επιβαρυντικός, σύμφωνα με τις τρέχουσες οδηγίες 2-3 φλιτζάνια μαύρου καφέ (χωρίς γάλα και ζάχαρη) την ημέρα έχουν συσχετιστεί με μειωμένη ηπατική φλεγμονή και εξέλιξη της ίνωσης. Αυτό σχετίστηκε με το ότι ο καφές περιέχει αντιοξειδωτικά και ενώσεις που πιστεύεται ότι προστατεύουν τα ηπατικά κύτταρα.
ΠΗΓΗ: European Association for the Study of the Liver (EASL). Electronic address: easloffice@easloffice.eu; European Association for the Study of Diabetes (EASD); European Association for the Study of Obesity (EASO); European Association for the Study of the Liver (EASL). EASL-EASD-EASO Clinical Practice Guidelines on the management of metabolic dysfunction-associated steatotic liver disease (MASLD). J Hepatol. 2024 Sep;81(3):492-542.
