0 Likes7,697 Views0
Η έρευνα πάνω στις λεγόμενες «πρωτεϊνικές» δίαιτες ξεκίνησε από τα μέσα του προ-προηγούμενου αιώνα, αν και έγινε ευρύτερα γνωστή στα μέσα μόλις του προηγούμενου αιώνα. Από τους πρωτοπόρους αυτών των ειδικών διαιτών ήταν ο •WilliamBanting (1796-1878), ο οποίος έγραψε το βιβλίο “LetteronCorpulence” το 1862, όπου για πρώτη φορά διατυπώθηκε η άποψη πως «τροφές που περιέχουν άμυλο ή σακχαρόζη πρέπει να αποφεύγονται…». Ακολούθησαν πάρα πολλές αντίστοιχες δίαιτες όπως είναι:
(1) Η Δίαιτα της Παλαιολιθικής Εποχής” από τον DrRichardMackarness (1958), η οποία περιελάμβανε λιγότερο από 60 gr υδατανθράκων και υψηλά ποσοστά πρωτεϊνών και λίπους.
(2) Η “Δίαιτα του Εσκιμώου” από τον Dr. BlakeDonaldson (1960), η οποία ήταν μια δίαιτα που αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από κρέας και ψάρι.
“Δίαιτα των επελεγμένων υδατανθράκων”από την Elaine Gottschall, B.A., M.Sc (1994), που ήταν μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης, που αρχικά προοριζόταν για φλεγμονώδεις νόσους εντέρου, κοιλιοκάκη και ευερέθιστο έντερο. Σύμφωνα με τη δίαιτα αυτή, η αυξημένη όρεξη οφείλεται στη δυσαπορρόφηση του εντέρου.
“Δίαιτα για τους εθισμένους στους υδατάνθρακες” από τους Richard F. and Rachael F. Heller (1991), η οποία περιλάμβανε 2 γεύματα χαμηλών υδατανθράκων ενώ προσέφερε το λεγόμενο “γεύμα ανταμοιβής”
Δίαιτα “ProteinPowerPlan” των Michael και MaryEades (1995), που περιελάμβανε 3 φάσεις, με σταδιακή αύξηση των υδατανθράκων από 20 σε 130 γρ
(6)Η Δίαιτα της Ζώνης από τον BarrySears παρουσιάστηκε μόλις το 1996 στην αγορά και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής, κυρίως στην Αμερική αλλά και σε άλλα κράτη. Είναι μια δίαιτα που μοιάζει με την δίαιτα του Atkins, αλλά περιέχει περισσότερους υδατάνθρακες. Τα ποσοστά των θρεπτικών συστατικών στη δίαιτα αυτή είναι: 40% από υδατάνθρακες, 30% από πρωτεΐνες και 30% από λίπος.
•
Δίαιτα Άτκινς
Ίσως η πιο διάσημη «χημική» δίαιτα, που πρωτο-παρουσιάστηκε το 1972. Είναι μια δίαιτα: υψηλή σε πρωτεΐνες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν ένα ποσοστό μεγαλύτερο από το 30% της θερμιδικής πρόσληψης, ενώ όπως είναι γνωστό, το προτεινόμενο ποσοστό δεν ξεπερνά το 15%, υψηλή σε λίπος και πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, οι οποίοι δεν ξεπερνούν τα 20 γρ συνολικά ημερησίως.
Τα άτομα που ακολουθούν αυτή τη δίαιτα πρέπει να αποφεύγουν σχεδόν πλήρως: τα δημητριακά, το ψωμί, τα φρούτα, τα ζυμαρικά το αλκοόλ, τα γλυκά κ.α., τρόφιμα δηλαδή που, τουλάχιστον τα περισσότερα, πρέπει να αποτελούν τη βάση της καθημερινής διατροφής. Αντίθετα, «δικαιούνται» να τρώνε όσο κρέας, τυρί, ψάρια, αυγά, μαλάκια ή άλλες πρωτεϊνικές πηγές θέλουν, χωρίς να τίθενται ποσοτικοί περιορισμοί.
H δίαιτα αποτελείται από τέσσερα διαφορετικά στάδια: το στάδιο της επαγωγής της κέτωσης, το στάδιο της απώλειας του βάρους, το στάδιο της προσυντήρησης και το στάδιο της συντήρησης.
Από τη δίαιτα του Άτκινς, αλλά και σχεδόν όλες τις λεγόμενες «πρωτεϊνικές» δίαιτες, απουσιάζουν σχεδόν αποκλειστικά οι υδατάνθρακες, κάτι που «αναγκάζει» τον οργανισμό να χρησιμοποιήσει, αντί της γλυκόζης, τα λιπαρά οξέα ως πηγή ενέργειας, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται έκκριση στο αίμα κάποιων ουσιών που ονομάζονται κετόνες. Οι κετόνες είναι ουσίες που περιορίζουν το αίσθημα της όρεξης.
Η απουσία των υδατανθράκων έχει επίσης ως αποτέλεσμα την αύξηση της διούρησης, που συνεπάγεται απώλεια υγρών από το σώμα, και συνεπώς μείωση του σωματικού βάρους.
Αυτό που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι η παραγωγή των κετονών είναι μια σοβαρή παθολογική κατάσταση που διαταράσσει τη χημική ισορροπία του οργανισμού. Ο ίδιος ο Άτκινς βέβαια δηλώνει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του ότι «Ο ισχυρισμός ότι οι κετόνες μπορεί να συσσωρευτούν και να φτάσουν σε επικίνδυνο επίπεδο μέσα στο σώμα είναι μια πλάνη» και ακόμα ότι «Το σώμα ρυθμίζει το επίπεδο των κετονών με τον ίδιο τρόπο που ρυθμίζει το ζάχαρο του αίματος ή το pH» και «Οι κετόνες εκκρίνονται στα ούρα (και συχνά και στην αναπνοή) και αυτό είναι μια απόλυτα φυσική και φυσιολογική λειτουργία του σώματος». Αυτό όμως που ουσιαστικά ισχύει είναι ότι η παρουσία των κετονών μπορεί να προκαλέσει:πονοκεφάλους, ζαλάδες, κόπωση, αναγούλα και άσχημη οσμή στο στόμα, ενώ τα άτομα που ακολουθούν τέτοιες δίαιτες νιώθουν συχνά κουρασμένα και ληθαργικά.
Δίαιτα Άτκινς και νεφρά
Μια διατροφή με ψηλές ποσότητες πρωτεϊνών, μπορεί να επιταχύνει την απώλεια νεφρικής λειτουργίας, ιδιαίτερα σε άτομα τα οποία ήδη πάσχουν από ήπια νεφρική ανεπάρκεια, ενώ το είδος των πρωτεϊνών παίζει σημαντικό ρόλο, δεδομένου ότι οι πρωτεΐνες από το κρέας, επιδεινώνουν περισσότερο τη νεφρική λειτουργία από τις πρωτεΐνες των γαλακτοκομικών προϊόντων και φυτικής προέλευσης (π.χ. από τη βύνη). Ο Αμερικάνικος Διαβητολογικός Σύλλογος συστήνει πρωτεϊνική πρόσληψη μέχρι 20% και έτσι ποσοστά που φτάνουν μέχρι και το 35% σε συνδυασμό με την κέτωση (διαδικασία που αναπτύσσεται όταν δεν υπάρχει ικανοποιητική πρόσληψη υδατανθράκων στη διατροφή) μπορούν να επιδεινώσουν τη νεφρική λειτουργία.
Δίαιτα Άτκινς και λίπος
Η δίαιτα συστήνει την υψηλή κατανάλωση ολόπαχων γαλακτοκομικών και κρεάτων, που σχετίζεται με μεγάλη πρόσληψη λίπους και κυρίως κορεσμένου (στη δίαιτα Άτκινς τα ποσοστά του κορεσμένου λίπους φτάνουν τα 20-25% αντί του προτεινόμενου 10%). Όπως είναι γνωστό, υπάρχει συσχέτιση κορεσμένου λίπους με αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, LDL και καρδιαγγειακά επεισόδια. Μία τυπική δίαιτα Atkins 1600 kcal περιλαμβάνει: 46.5 γρ κορεσμένου λίπους, 923 mg χοληστερόλης και μόνο 4 γρ διαιτητικών ινών. Έτσι, είναι φυσικό να οδηγεί σε αύξηση της χοληστερόλης του αίματος και σε αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας. Σε σχετικά πρόσφατη μελέτη του 2000 στο JournaloftheAmericanCollegeofNutritionβρέθηκε ότι άτομα που ακολούθησαν για μεγάλο διάστημα τη δίαιτα του Άτκινς παρουσίασαν 25% υψηλότερα ποσοστά χοληστερίνης και κατά συνέπεια 50 % πιο αυξημένα ποσοστά καρδιαγγειακής νόσου.
Δίαιτα Άτκινς και πίεση
Η αυξημένη πρόσληψη νατρίου (κρέας, τυριά, τυποποιημένα τρόφιμα όπως αλλαντικά) σε συνδυασμό με τη μειωμένη πρόσληψη διαιτητικών ινών συμβάλουν στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Δίαιτα Άτκινς και ουρικό οξύ
Τροφές όπως το κρέας, τα θαλασσινά, το αυγό είναι πλούσιες σε πουρίνες,οι οποίες μεταβολίζονται σε ουρικό οξύ που δημιουργεί ουρική αρθρίτιδα, ειδικότερα σε άτομα που με προδιάθεση.
Δίαιτα Άτκινς και κακή διατροφή
Ο αποκλεισμός τροφών όπως όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, ορισμένα λαχανικά αυξάνουν το κίνδυνο εμφάνισης δυσλειτουργίας του εντέρου, λόγω της πολύ χαμηλής πρόσληψης φυτικών ινών (τέτοιες δίαιτες παρέχουν 5-10 γραμμάρια, που είναι πολύ λίγότερα από τα προτεινόμενα 20-25 γραμμάρια από τους Διεθνείς Οργανισμούς). Έτσι, τα άτομα που ακολουθούν αυτού του είδους τις δίαιτες, θέτουν την υγεία τους σε κίνδυνο, λόγω έλλειψης μικροδιατροφικών συστατικών όπως βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.
Δίαιτα Άτκινς και σακχαρώδης διαβήτης
Για τα διαβητικά άτομα με τύπο Ι διαβήτη υπάρχει ο κίνδυνος της υπογλυκαιμίας, καθώς και όλων των προηγουμένων (υπέρταση, υπερλιπιδιαμία, υπερουριχαιμία). Για τα διαβητικά άτομα τύπου ΙΙ, δε θεωρείται επίσης ενδεικνυόμενη δίαιτα (αν και πρόσφατες μελέτες έδειξαν βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου, σημαντική μείωση των τριγλυκεριδίων και μείωση του σωματικού βάρους). Η πρόσληψη πρωτεΐνης μεγαλύτερη του 20% σχετίζεται με νεφρική βλάβη και υψηλότερα επίπεδα αλβουμινουρίας και το EURODIABIDDMComplicationsStudyGroup συστήνει στα άτομα με τύπου 1 διαβήτη πρωτεϊνική πρόσληψη που να μην ξεπερνάει το 20% της συνολικής τους ενεργειακής πρόσληψης(ToellerMetal, 1997). Πρόσφατες έρευνες, με διαβητικά άτομα τύπου 2, έδειξαν ότι δεν υπάρχει σημαντικό όφελος από τη χορήγηση φυτικών πρωτεϊνών, έναντι των ζωικών (WheelerMLetal,2002).
Μελέτη 1: «A Low-Carbohydrate as Compared with a Low-Fat Diet in Severe Obesity»
Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες (με δίαιτα χαμηλού λίπους και χαμηλών υδατανθράκων αντίστοιχα). Η ομάδα των χαμηλών υδατανθράκων (low–CHO) πήρε οδηγίες για μια δίαιτα με έως 30 γρ CHO την ημέρα, χωρίς περιορισμό του λίπους και υψηλές πρωτεΐνες. Η ομάδα των χαμηλών λιπών (low–fat) πήρε οδηγίες για μείωση των συνολικών θερμίδων κατά 500 kcal/day, και μέχρι 30% των θερμίδων από λίπος. Τα μέσα επίπεδα γλυκόζης νηστείας μειώθηκαν περισσότερο στα άτομα της low–carb δίαιτας, στους 6 μήνες (ιδιαίτερα στα διαβητικά άτομα). Στους 6 μήνες, 7 άτομα της low–carb ομάδας μείωσαν τη δόση των δισκίων ή της ινσουλίνης. Στην ομάδα της low–fat δίαιτας ένα άτομο μείωσε τη δόση της ινσουλίνης και ένας ξεκίνησε αγωγή από το στόμα. (N Engl J Of Medicine,2003;348:2074-2081)
Μελέτη 2: «A Randomized Trial of a low-carbohydrate diet for Obesity»
Οι συμμετέχοντες και εδώ χωρίστηκαν σε δύο ομάδες (με δίαιτα χαμηλού λίπους και χαμηλών υδατανθράκων αντίστοιχα). Οι συμμετέχοντες ήταν υπέρβαρα άτομα και δεν υπήρχαν διαβητικά άτομα. Παρατηρήθηκε μια αντίστοιχη βελτίωση στην ευαισθησία στην ινσουλίνη και στις δύο ομάδες, ανεξάρτητα από τη σύσταση της δίαιτας τους. (N Engl J Of Medicine,2003;348:2082-2090).
Η άποψη του Dr. Atkins
Είναι χαρακτηριστικό το πώς ο ίδιος ο Άτκινς υποστήριζε τη δίαιτα του. Ανέφερε λοιπόν πως «Η Διατροφική Προσέγγιση Άτκινς δεν είναι μόνο η πιο αποτελεσματική αγωγή για τους διαβητικούς, αλλά αποτελεί επίσης ένα σίγουρο τρόπο για να δοθεί τέλος στις επιδημικές διαστάσεις της πάθησης. Μπορεί να μην διακρίνομαι για την ταπεινοφροσύνη μου, αλλά θα ήμουν προδότης της ανθρωπότητας αν υποστήριζα οτιδήποτε άλλο.» . Τα σχόλια περιττεύουν…!
Η εμπορική πλευρά της δίαιτας Άτκινς
Εκτός από τις υψηλές πωλήσεις των βιβλίων και των προϊόντων «Άτκινς», η επιτυχία της δίαιτας φαίνεται πως έχει αρχίσει να επηρεάζει τη βιομηχανία τροφίμων. Οι αγορές κρέατος παρουσιάζουν αυξητική τάση λόγω της δίαιτας αυτής, ενώ πρόσφατα οι αγορές αβγών στη Βρετανία ανέβηκαν απροσδόκητα 3%, αύξηση που από πολλούς ειδικούς συνδέθηκε με τη δίαιτα αυτή. Πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν πλέον λιγότερους υδατάνθρακες (π.χ. το νέο προϊόν των Kellogg’ s περιέχει 15 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά 100 γραμμάρια corn flakes έναντι 7 γραμμάρια πρωτεΐνης στην κλασική τους έκδοση). Τέλος, η αμερικανική εταιρεία Lizard Chocolate παράγει μια νέα σοκολάτα χωρίς υδατάνθρακες.
•
Ενδεικτικό διαιτολόγιο
ΠΡΩΙΝΟ
2 αβγά ομελέτα και 2 λουκάνικα γαλοπούλας ή 4 φέτες μπέϊκον
Ή 60 γρ τυρί κρέμα
ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟ
120 γρ τόνου από κονσέρβα
Μικρή σαλάτα (3 φύλλα μαρούλι, ½ ντομάτα)
50 γρ τυρί φέτα και 6-7 ελιές
ΒΡΑΔΙΝΟ
250 γρ μοσχαρίσιο φιλέτο
100 γρ σπανάκι ποσέ
